Tot nu toe maakte het Wetboek van Strafrecht geen onderscheid tussen burgers die geweld gebruiken en politiemensen die dat doen omdat hun werk het vereist. Daarom is de wet voor het toepassen van geweld door opsporingsambtenaren veranderd. 

Er is nu meer oog voor het feit dat agenten een stap naar voren moeten doen en daarbij soms geweld moeten toepassen als de situatie daar om vraagt. Deze wetswijziging is het resultaat van jarenlange samenwerking door diverse partijen aan de ‘Stelselherziening Geweldsaanwending’. Korpschef Henk van Essen noemt het ‘een belangrijke mijlpaal’.

Officier van justitie maakt afweging
In de nieuwe wet- en regelgeving wordt meer rekening gehouden met de bijzondere taak van de politie. Van politieagenten wordt terecht verwacht dat zij bij een dreigende, gevaarlijke situatie optreden en daaraan een einde maken. Soms moet een agent daarbij geweld gebruiken om zijn werk te doen. Tot vandaag kon de politieambtenaar bij het uitoefenen van zijn geweldsbevoegdheid verdachte zijn van bijvoorbeeld doodslag of zware mishandeling. Met de komst van deze herziening wordt door de officier van justitie in zo’n situatie de afweging gemaakt of de politieagent zich aan de geweldsinstructie heeft gehouden. Als dit niet het geval is, wordt de agent vervolgd voor het nieuwe strafbare feit: het schenden van de geweldsinstructie, in plaats van doodslag of mishandeling. Dat laatste blijft nog wel mogelijk bij excessen.

Belangrijke mijlpaal
Korpschef Henk van Essen: “Vandaag is een belangrijke mijlpaal bereikt voor alle collega’s. Mijn voorganger Gerard Bouman gaf de aanzet voor de herziening van de strafrechtelijke positie van politieagenten die zich genoodzaakt zien geweld te gebruiken. De nieuwe wet en regels zijn speciaal gericht op de taak en bevoegdheid van de politieagent. Vanuit mijn rol als werkgever ben ik tevreden met dit resultaat. Ik ga ervan uit dat alle collega’s die op straat hun werk doen en geweld gebruiken als de situatie daar om vraagt, zich door deze wijziging gesteund voelen.”

Nieuwe geweldsinstructie
“Naast deze wetswijzing is ook de geweldsinstructie geactualiseerd”, licht Van Essen toe. “De gewijzigde geweldsinstructie geeft politieagenten duidelijker aan wanneer ze welk geweldsmiddel mogen inzetten, waarbij het uitgangspunt altijd is; het minst zware middel gebruiken voor het doel dat ze voor ogen hebben. Ze kunnen zo een meer zorgvuldige afweging maken of bijvoorbeeld extra pepperspray spuiten een betere keuze is in plaats van een klap met de wapenstok. De verbeterde geweldsinstructie vergroot het vakmanschap en de professionaliteit van de politie.”

Heftig
Het toepassen van geweld is heftig en roept altijd emoties op. Daarom is het een uiterst middel dat de politie alleen gebruikt als het niet anders kan, binnen de regels die daarvoor gelden. De nieuwe geweldsinstructie is gericht op een juiste toepassing van geweld. Het afgelopen half jaar zijn alle politiemensen die geweldsmiddelen bij zich dragen extra bijgeschoold over deze nieuwe regels. Eerder al werd het proces van melden en beoordelen aangepast. Daarmee is het transparant verantwoording afleggen over hoe en wanneer de politie geweld toepast verbeterd. Bovendien kan de politie daardoor beter leren van geweldsaanwendingen. Met al deze wijzigingen is het stelsel rondom geweldsaanwendingen verbeterd met oog voor zowel de burger als de politieambtenaar.