Andere landen zoals Rusland en China bedreigen steeds meer en op verschillende manieren de nationale veiligheid, waarschuwen de AIVD, MIVD en NCTV. Dit zou onder meer komen door ingrijpende internationale ontwikkelingen die voor instabiliteit zorgen.

De meest opvallende en zorgelijke ontwikkeling is natuurlijk de oorlog in Oekraïne, die aan verschillende nationale veiligheidsbelangen raakt. Dat is te lezen in het tweede gezamenlijke Dreigingsbeeld Statelijke Actoren (DBSA 2), die maandag gepresenteerd werd door de hoofden van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD), de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) en de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV).

Grotere economische dreiging
De territoriale veiligheid van de EU, de NAVO en Nederland staat hierdoor volgens de inlichtingendiensten en de NCTV steeds meer onder druk. Daarnaast blijft inmenging van andere landen de sociale en politieke stabiliteit van Nederland bedreigen. Ook wordt Nederland steeds vaker geconfronteerd met dreigingen tegen de economische veiligheid. Deze dreiging bestaat al langere tijd, maar is de afgelopen jaren nog groter geworden. Daarnaast staat de internationale rechtsorde in toenemende mate onder druk. Door de geografische ligging en open kenniseconomie heeft Nederland een belangrijke strategische, fysieke en digitale positie in de wereld. Er lopen bijvoorbeeld ondergrondse fysieke leidingen voor de energievoorziening en er ligt een hoog ontwikkelde digitale infrastructuur waar virtuele snelwegen van over de hele wereld elkaar kruisen.

Diefstal van hoogwaardige kennis
Nederlandse bedrijven, onderwijsinstellingen en kennisinstituten beschikken over eigen hoogwaardige kennis en unieke ‘know-how’. Dat maakt Nederland een aantrekkelijk doelwit voor spionageactiviteiten. Pieter-Jaap Aalbersberg (Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid): “Voor de economische veiligheid van Nederland zijn drie elementen van essentieel belang: de continuïteit van vitale processen, het verkleinen van risicovolle strategische afhankelijkheden, en het voorkomen van de ongewenste overdracht van kennis en technologie.

Vooral kleinere bedrijven zijn kwetsbaar
Vitale processen zijn kwetsbaar, dat was op andere plekken in Europa te zien de afgelopen tijd. Deze dreiging mag niet worden onderschat. Juist in deze tijd. De samenleving moet weerbaarder worden hiertegen en schokbestendig zijn tegen aanvallen en verstoringen. Dat is een opdracht voor iedereen. Dus burgers, bedrijven en de overheid”, aldus directeur-generaal Erik Akerboom van de AIVD. “We zien dat de dreiging vanuit statelijke actoren vaak juist gericht is op bedrijven. Ze stellen zich de vraag: wie beschikt over de beste technologie? En dan komen ze al snel uit bij hoogwaardige kennisbedrijven in Nederland. Met name kleinere bedrijven zijn kwetsbaar. Dus stel jezelf de vraag: wat heb ik te beschermen? Of wie kan er bij mijn systemen. Want het is meer dan ooit van belang om de juiste balans te vinden tussen commerciële belangen en de noodzakelijke veiligheid.”

Dekmantelbedrijven
Directeur generaal Jan Swillens van de MIVD: “Dat Nederland een belangrijk doelwit is, blijkt onder meer uit een onderzoek van de MIVD dat cyberspionnen van de Russische militaire inlichtingendienst GRU afgelopen jaar Nederlandse routers hebben gehackt van particulieren en van het midden- en kleinbedrijf. Zorgelijk omdat de GRU deze routers kan misbruiken om cyberaanvallen tegen Nederland of bondgenoten uit te voeren. Ook ontdekten we dat de GRU actief betrokken is bij de inkoop van technologie die bijvoorbeeld voor wapens kan worden gebruikt. De GRU zet daarbij dekmantelbedrijven in Nederland in om de sancties en handelsbeperkingen te omzeilen. Een hele goede nationale en internationale samenwerking is nodig tussen overheidsinstanties en publieke organisaties om deze dreigingen aan te pakken.”

Dreiging tegen de economische veiligheid
De dreiging tegen de economische veiligheid bestaat uit drie delen. Ten eerste blijven vitale processen, zoals water, energie en banken, kwetsbaar voor sabotage door andere landen. Niet alleen sabotage is een risico maar ook, als gevolg van investeringen en overnames, de ongewenste invloed van andere landen op deze cruciale voorzieningen.
Ten tweede is er sprake van een toename van misbruik van risicovolle strategische afhankelijkheden. De Europese afhankelijkheid van Russisch gas heeft dat recent heel duidelijk gemaakt.
Tot slot zijn Nederlandse bedrijven, kennisinstellingen en wetenschappers op grote schaal doelwit van activiteiten om hoogwaardige technologie buit te maken. Nederland is een kenniseconomie en China vormt hierin de grootste dreiging voor de Nederlandse kennisveiligheid. Diefstal en het weglekken van kennis brengt het risico van ongewenst gebruik voor militaire doeleinden en oneerlijke concurrentie met zich mee.