Vier Nederlandse grootbanken en de Financial Intelligence Unit-Nederland (FIU-Nederland) hebben de handen ineengeslagen in de strijd tegen witwassen en financiering van terrorisme. De publiek-private samenwerking in Fintell Alliance NL kreeg vrijdag formeel zijn beslag met de ondertekening van het Alliantiedocument.

NVB-voorzitter Chris Buijink en Hennie Verbeek-Kusters, hoofd van de FIU-Nederland koesteren grote verwachtingen: “Uitwisseling van kennis betekent een nieuwe boost voor de aanpak van witwassen.”
Aan de ondertekening van het Alliantiedocument ging twee jaar voorbereiding vooraf. In 2018 startte de FIU-Nederland een pilot met de Volksbank. Omdat de samenwerking en de resultaten als zeer positief werden ervaren, volgde uitbreiding van de publiek-private samenwerking met ING, Rabobank en ABN AMRO onder de naam Fintell Alliance NL. De gedeelde kennis zal, zo is al gebleken, leiden tot betere meldingen aan de FIU-Nederland en aansluitend de opsporingsinstanties, maar ook tot betere inzichten in nieuwe fenomenen en trends. Hennie Verbeek-Kusters: “Nu al biedt de samenwerking zicht op netwerken en criminele organisatievormen die we anders hadden gemist.”

Risicoprofiel
Chris Buijink legt uit dat banken door Fintell Alliance NL effectieve feedback krijgen die zij weer kunnen inzetten in het transactiemonitoringsysteem.” De samenwerking zal er mede voor zorgen dat de taken zoals die zijn beschreven in de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft), zo goed mogelijk worden uitgevoerd en de wettelijke bevoegdheden optimaal worden benut.
De Wwft verplicht banken ongebruikelijke transacties te melden aan de FIU-Nederland. Ze hebben daarvoor een goed beeld nodig van de klant en het risicoprofiel. Buijink: “Wil een klant geen antwoord geven op de herkomst van het geld? Of niet verklaren waarom hij of zij zoveel contanten wil opnemen? Dat is voor de FIU-Nederland relevante informatie.” De FIU-Nederland analyseert en onderzoekt de gemelde ongebruikelijke transacties. Verbeek-Kusters: “Als wij een transactie uiteindelijk als verdacht aanmerken, sturen we deze met een rapportage door naar een opsporingsdienst of, in geval van mogelijk terrorisme, de veiligheidsdienst.”

Verdacht
Het aantal ongebruikelijke transacties dat de banken in 2019 doorstuurden naar de FIU-Nederland steeg in 2019 fors: van 68.217 naar 155.337. Uit nog ongepubliceerde cijfers blijkt dat de stijging vorig jaar doorzette. De groei is volgens Verbeek voor een deel te verklaren uit een wettelijke aanpassing voor het objectief melden van ongebruikelijke transacties in relatie tot risicolanden. Een ander deel is volgens haar echter “absoluut een opbrengst van de extra inspanningen van de banken”. Van de door de banken gemelde transacties bestempelde de FIU-Nederland er in 2019 12.919 als ‘verdacht’.
Het doel van de Fintell Alliance NL is vooral het gezamenlijk opbouwen van expertise, onderstreept Verbeek-Kusters. Ze heeft al ervaren dat dat ‘fantastisch werkt’. “Een bankmedewerker vertelde mij: ik zit al tien jaar in het vak, maar heb in de afgelopen maanden meer geleerd dan de tien jaar ervoor. En mijn analisten zeggen: we snappen steeds beter waar de banken tegenaan lopen.”

Intelligence- en kennisproducten
De samenwerking zal leiden tot ontwikkeling van intelligence- en kennisproducten, waar zowel de FIU-Nederland, de opsporingsdiensten en ook andere banken van kunnen profiteren. Verbeek-Kusters noemt als voorbeeld de inspanningen van de banken mee te werken aan het opsporen van mensenhandel en moderne slavernij, een van de gronddelicten van witwassen. “Het doel van dat project is uiteindelijk een kennisproduct te delen. Fintell Alliance NL levert feitelijke casussen aan die inzichten opleveren waar ook de opsporing mee verder kan.”
Buijink verwacht veel van de interactie tussen Fintell Alliance NL en Transactie Monitoring Nederland (TMNL), waarin de Volksbank, ABN AMRO, Rabobank, ING en Triodos al samenwerken. “De kennis over netwerken en modus operandi die wordt opgedaan in Fintell Alliance NL kunnen leiden tot scenario’s waarmee TMNL de monitoring kan verbeteren.”

Europees koploper
Fintell Alliance NL is een voorbeeld van de grote stappen die publieke en private partijen de afgelopen jaren hebben gezet op het gebied van samenwerking in het financieel-economisch domein en bouwt verder op wat bijvoorbeeld al is uitgewerkt in de Serious Crime Task Force (SCTF). Dat is ook een publiek-private samenwerking. “Tien jaar geleden zouden banken samenwerking misschien als een ‘moetje’ hebben gezien”, zegt Buijink. “Dat is echt veranderd. Ook de politiek is in beweging gekomen, met bijvoorbeeld aanpassing van de wet die het delen van gegevens onder voorwaarden mogelijk maakt.” Verbeek-Kusters knikt. “Er is meer politieke lading gekomen. We mogen echt trots zijn op wat Nederland doet op het gebied van monitoring in de strijd tegen witwassen en financiering terrorisme. Collega’s in het buitenland vragen mij regelmatig om onze aanpak toe te lichten. Wij zijn Europees koploper.”
Buijink ziet de komende jaren met vertrouwen tegemoet. “Fintell Alliance NL is opnieuw een bewijs van de inspanningen om gezamenlijk echt een vuist te maken zodat het financiële systeem veilig wordt en veilig blijft.”