De Belastingdienst blijkt jarenlang vooraf te hebben bepaald hoeveel fraudebestrijding moest opleveren. Werd het target niet gehaald, dan werd er strenger gecontroleerd. Dat concluderen RTL Nieuws en Trouw op basis van onderzoek.

Het ging om fraude met toeslagen. In 2013 beloofde het toenmalige kabinet om daar harder tegen te gaan optreden. De Belastingdienst kreeg daarvoor extra personeel en speciale computersystemen. Die investeringen moesten worden terugverdiend door boetes op te leggen en geld terug te vorderen van mensen die ten onrechte een toeslag hadden gekregen. Fraude was voor de Belastingdienst een ‘business case’ geworden.

Morele corruptie
De commissie Donner, die de toeslagenaffaire heeft onderzocht, noemt de gang van zaken een vorm van morele corruptie. In 2018 moest de fraudebestrijding minimaal 25 miljoen euro opleveren. Dat dreigde toen niet gehaald te worden, dus moest er harder worden gewerkt. Tweeduizend toeslaggerechtigden bij wie een hoger risico op fraude werd vermoed, werden intensiever gecontroleerd. Dit leverde weliswaar extra geld op, maar ook een stortvloed aan klachten, waarvan de afhandeling weer geld kostte. Donner vond het onaanvaardbaar dat mensen bij voorbaat werden verdacht van fraude en dat de carrière van belastingambtenaren kon afhangen van het halen van financiële doelstellingen. Aan de andere kant werd de Belastingdienst onder druk gezet door de ministeries van Sociale Zaken en Binnenlandse Zaken. Als de minimale inkomsten niet zouden worden gehaald, zou dat tot bezuinigingen leiden.

Gestopt
Onder druk van de publiciteit zou de Belastingdienst een jaar geleden zijn gestopt met het hanteren van targets. Volgens Staatssecretaris Alexandra van Huffelen van Financiën omdat het aantal ongewenste aanvragen en de opgespoorde fraude verminderde. Volgens haar moet de kern zijn dat mensen die er recht op hebben toeslagen krijgen, dat onbedoelde fouten door aanvragers worden voorkomen en dat fraude wordt bestreden zonder een vooraf bepaalde financiële doelstelling. Ook het systeem dat bedoeld was om profielen te maken van burgers om hun fraudegevoeligheid te schatten, is niet meer in gebruik.