Tijdens de grootschalige operatie Shield hebben Europese politiediensten uit 27 landen maar liefst 25 criminele bendes opgerold die zich bezighielden met smokkel van medicijnen. Bij de internationale actie zijn 667 verdachten aangehouden, laat Europol weten.

De in beslag genomen medicijnen en dopingmiddelen zouden een waarde vertegenwoordigen van 73 miljoen euro. De door Europol gecoördineerde operatie Shield is een wereldwijde inspanning om de handel in nagemaakte en voor misbruik bedoelde medicijnen en dopingmiddelen aan te pakken. De operatie werd geleid door Finland, Frankrijk, Griekenland en Italië en er waren wetshandhavingsinstanties uit 27 landen bij betrokken, waaronder 19 EU-lidstaten. Er werd meegewerkt door het Europees Bureau voor fraudebestrijding (OLAF), het Pharmaceutical Security Institute en enkele private opsporingsbedrijven. De operatie vond plaats tussen maart en september 2020.

Enorme aantallen
Tijdens de operatie hebben wetshandhavers 25 criminele groepen ontmanteld, bijna 700 verdachten gearresteerd en grote hoeveelheden geneesmiddelen in beslag genomen, die bedoeld waren tegen kanker, erectiestoornissen, pseudo-efedrine, verschillende dopingstoffen (hormoon- en metabolische regulatoren), medicijnen, pijnstillers, antio-oestrogenen, antivirale middelen, hypnotica, antihistaminica en anxiolytica. In totaal gaat het om meer dan 25 miljoen eenheden medicijnen en dopingmiddelen. Er is aangifte gedaan tegen de bendes door 1.282 personen, er zijn tien clandestiene laboratoria opgerold, 453 websites gesloten en 4009 websites gecontroleerd. Er lopen inmiddels 95 strafzaken (29 voor doping en 66 voor medicijnen), er zijn 536 dopingcontroles uitgevoerd (148 in competitie en 388 buiten competitie) en er zijn 247 atleten gecontroleerd ‘in competitie’ (13 positief) en nog eens 403 atleten ‘uit competitie’ (4 positief).

Corona
Veel van de misdrijven hielden verband met corona. In dat kader zijn bijna 33 miljoen medische hulpmiddelen in beslag genomen (gezichtsmaskers, tests, diagnosekits), evenals 8 ton grondstoffen, chemicaliën en antivirale middelen en nog eens 70.000 liter hygiënische ontsmettingsmiddelen. Europol constateerde verder een toegenomen handel in anticonvulsieve of anti-epileptica (bijv. Clonazepam) en synthetische opioïden (tramadolhydrochloride en fentanyl), een groeiend aantal ondergrondse laboratoria die medicijnen, anabole steroïden en verdovende middelen produceren en een groeiende online handel in dopingproducten (voornamelijk via sociale media). De meeste oncologische geneesmiddelen worden uit de legale toeleveringsketen gehaald door het massale gebruik van vervalste recepten. Azië blijft de belangrijkste bronregio voor de aanvoer van grondstoffen voor medicijnen en anabole stoffen. Verder vond illegale verkoop plaats van medicijnen die zijn verkregen met vervalste of gestolen medische voorschriften.

Gevaarlijke nieuwe gewoonte
De handel in medicijnen is volgens Europol een groeiend probleem over de hele wereld. Georganiseerde criminele groepen verleggen hun activiteiten in toenemende mate naar dit criminele veld, wat hoge winsten oplevert met een lager opsporingsrisico. Het misbruik van geneesmiddelen buiten het beoogde gebruik is gemeengoed geworden. Consumenten wenden zich om verschillende redenen tot deze medicijnen, waaronder psychotrope, recreatieve of prestatieverhogende doeleinden, en consumeren ze zonder medische voorschriften of injecteren niet-injecteerbare producten zoals sublinguale pillen, inhoud van pleisters of oogdruppels. Naast de echte medicijnen die worden doorverkocht of verkocht buiten een medisch kader, zijn namaakproducten een ander belangrijk punt van zorg. Vervalste antivirale producten, ongeautoriseerde COVID-19-tests en medische hulpmiddelen zoals gezichtsmaskers en ontsmettingsmiddelen kunnen het publiek blootstellen aan hoge gezondheidsrisico’s. Het consumeren van namaakmiddelen zal niet het effect hebben dat de medicijnen moeten hebben en de patiënt zal niet correct worden behandeld. Dergelijke vervalsingen kunnen worden geproduceerd met giftige stoffen en in strijd zijn met de hygiënevoorschriften tijdens het fabricageproces, wat kan leiden tot ernstige gezondheidsrisico’s of zelfs de dood.