Sinds de invoering van de euro is er nog nooit zoveel contant geld in omloop geweest in de EU. Hoewel het gebruik van elektronische betaalmiddelen sneller stijgt, blijft ook de hoeveelheid contant geld in omloop stijgen. Dat en meer blijkt uit het eerste Europees Cash Report, een groot onderzoek naar de positie van contant geld in Europa, uitgevoerd in opdracht van G4S Cash Solutions.

Het is voor het eerst dat een studie naar het gebruik van contant geld op een zo grote schaal en gedurende zo lange periode (2009-2014) heeft plaatsgevonden, zegt G4S. In 2011 verscheen al een eerste rapport voor de Nederlandse markt, gevolgd door het Cash Report België in 2013. In lijn met de twee eerdere rapporten blijken contante betalingen nog steeds zeer populair: voor circa 60 procent van alle transacties wordt in Europa cash gebruikt, tegenover 40 procent digitale betalingen. Dat percentage is zelfs nog hoger als wordt ingezoomd op transacties onder consumenten (waar cash normaal gesproken het meest gebruikt wordt).

Volop innovatie
De studie geeft gedetailleerd inzicht in de wijze waarop het cash betalingsverkeer in de diverse lidstaten is geregeld. Op basis van de grote verschillen in bijvoorbeeld de rol van de Centrale Bank, de systeembanken en de commerciële dienstverleners concluderen de onderzoekers dat het optimaliseren van de cash logistics nog steeds een puur nationale aangelegenheid is. Uit interviews met stakeholders blijkt echter dat er vooralsnog weinig behoefte is aan verdere integratie en harmonisatie op Europees niveau.
Nederland zelf scoort hoog als het gaat om de efficiency van de contant-geld-keten, zegt Paul van der Knaap, directeur Cash Solutions bij G4S. “Het is sinds het eerste Cash Report in 2011 duidelijk geworden dat de rol van contant geld nog lang niet is uitgespeeld en dat het dus loont om met alle betrokken partijen samen te investeren in het zo veilig en efficiënt maken van de keten. We zien dat inmiddels ook steeds meer gebeuren. Nederland loopt voorop in deze vorm van ketensamenwerking. Denk aan gezamenlijk transport, slimme kluizen, ATM’s in de buitengebieden die zowel uitkeringen als stortingen kunnen verwerken: er wordt volop geïnnoveerd, ook in samenwerking met de bancaire sector. Een wereld van verschil ten opzichte van vijf jaar geleden.”

Online kopen tast positie cash niet aan
Ook de substantiële toename van het aantal online aankopen lijkt de positie van cash niet aan te tasten, zegt Van der Knaap. “Dit heeft uiteraard een positief effect op het aantal elektronische betalingen, maar niet per se een negatief effect op het aantal cash betalingen. Ten eerste omdat we alweer een tegenbeweging zien waarin pure online spelers als Neckermann en Coolblue fysieke winkels gaan openen. En ten tweede omdat uit de VS nieuwe mix-vormen overwaaien, zoals wél online bestellen, maar live oppikken op een afhaalpunt en dan cash betalen. Dat zou hier ook maar eens zo een trend kunnen worden.”
Opvallend is ook dat ook het Europees Cash Report geen antwoord geeft op de vraag welk betaalmiddel het goedkoopst is. Volgens Van der Knaap is het ‘buitengewoon lastig’ een vergelijking te maken tussen de kosten van elektronische betalingen en cash betalingen. “Beide infrastructuren zijn gebaat bij volume, anders zijn ze beide onevenredig duur. Er is veel onderzoek gedaan, maar er is nog geen onderzoek dat jaar na jaar in kaart brengt wat de kosten zijn van beide betaalmethoden”, aldus Van der Knaap. “In landen met grote dunbevolkte gebieden, zoals Zweden en Noorwegen, is cash inderdaad relatief duur en wordt de discussie over contant geld als wettelijk betaalmiddel dus vaker gevoerd. Voor Nederland ligt dat een stuk genuanceerder. Hier kijken we toch vooral naar hoe we de kosten van cash omlaag en de veiligheid omhoog kunnen krijgen door betere samenwerking en meer efficiency in de keten.”

Over het G4S Europees Cash Report
De officiële lancering van het G4S’ European Cash Report vindt plaats op 12 april tijdens het internationale congres ‘Future of Cash 2016’ in Parijs. Het rapport is een beschouwend en objectief onderzoeksdocument, dat als doel heeft om een open en onpartijdige discussie te stimuleren tussen marktpartijen binnen de branche. Het Cash Report is tot stand gekomen door een combinatie van desk-research, in-house analyse en een serie exclusieve interviews met afgevaardigden van onder meer de Europese Centrale Bank (ECB), de Europese Commissie (EC), de European Payments Council (EPC), het Europees Bureau voor Consumentenverenigingen (BEUC), de Europese Retailers Organisatie (EuroCommerce) en de Association of Cash in Transit companies (ESTA). Het onderzoek heeft plaatsgevonden in 2015.