Nederlandse inlichtingendiensten worden behoorlijk beperkt door politici die vrezen voor schending van burgerrechten. Dit kan grote gevolgen hebben voor de nationale veiligheid. Daarom wordt nu een tijdelijke (4 jaar) wet ingevoerd, die inlichtingendiensten meer vrijheid geeft. De NOS deed hier onderzoek naar.

Met de ‘hybride oorlog’ die Rusland momenteel tegen het westen voert, is de dreiging van cyberincidenten aanzienlijk toegenomen. Niet alleen de onderzeese gasleidingen hebben het zwaar te verduren, ook de digitale infrastructuur wordt vrijwel permanent aangevallen. Volgens voormalig toezichthouder op de inlichtingendiensten Ronald Prins is al heel veel schade ontstaan, doordat onderzoeken volgens de huidige wetgeving niet uitgevoerd mochten worden.

Meer armslag
Om Nederland beter te beschermen tegen de ‘cyberoorlog’ krijgen de inlichtingendiensten de komende vier jaar meer armslag. Dat heeft volgens critici direct gevolgen voor de privacy van de Nederlandse burger. De kans wordt namelijk veel groter dan diens vertrouwelijke informatie als ‘bijvangst’ in de handen van inlichtingendiensten komt. De AIVD mag bijvoorbeeld straks uit voorzorg op een computer inbreken, omdat de daarop staande informatie later van pas kan komen. Bovendien hoeft niet meer per computer toestemming te worden gevraagd, maar mag men alle apparatuur hacken die van een bepaalde organisatie is. Verder mogen complete kabels worden afgetapt om in te kunnen schatten of daar nuttige informatie over getransporteerd wordt. Dit betekent dat de sleepwet, die vier jaar geleden in een referendum werd afgeschoten, er alsnog komt.

Nieuwe toezichthouder
De Toetsingscommissie Inzet Bevoegdheden (TIB) die de AIVD en MIVD in de gaten houdt, krijgt een minder grote rol. Wel komt er een nieuwe toezichthouder, die tijdens en na spionageactiviteiten toezicht houdt en moet ingrijpen als acties niet tegen buitenlandse (staats)hackers gericht lijken te zijn. Oud-toezichthouder Bert Hubert vreest dat het afbouwen van de waarborgen in de inlichtingenwet ook gevolgen gaat hebben voor Nederlandse burgers en organisaties. Zijn voorganger, Ronald Prins, denkt er anders over. Volgens hem moeten we banger zijn voor buitenlandse inlichtingendiensten dan voor onze eigen AIVD en MIVD. “Die zijn er om ons te beschermen.”
De Tweede Kamer kan de wet nog tegenhouden of laten aanpassen, maar het is niet waarschijnlijk dat dit zal gebeuren.