Een aantal burgerrechtenorganisaties heeft een rechtszaak aangespannen tegen de Koninklijke Marechaussee op beschuldiging van etnisch profileren. De kwestie begon in april 2018 met de aanhouding van het in Congo geboren Eindhovense raadslid Mpanzu Bamenga op Eindhoven Airport.

Bamenga arriveerde uit Rome waar hij een congres over vrijheid had bijgewoond. Terwijl andere mensen mochten doorlopen, werd hij uit de rij gehaald voor een nadere controle. En niet alleen hij. Ook andere mensen met een donkere huidskleur werden apart genomen. Toen Bamenga vroeg waarom hij werd gecontroleerd, was het antwoord dat men op zoek was naar criminelen en asielzoekers. Omdat het voor het Eindhovense raadslid niet de eerste ervaring met etnisch profileren was besloot hij er werk van te maken. Hij diende een klacht in, die gegrond werd verklaard. Maar hij wilde ook dat de uitvoerende macht verandert en etnisch profileren wettelijk verboden wordt. Daarom spande hij de rechtszaak aan, waarbij hij wordt gesteund door Amnesty International, Control Alt Delete , het meldpunt voor discriminatie RADAR, advocaten van het Nederlands Juristen Comité voor de Mensenrechten (NJCM) en een andere individuele burger, een piloot van Surinaamse afkomst.

Criminaliteitsstatistieken
De rechtszaak draait om de vraag of de Koninklijke Marechaussee mensen mag selecteren voor een controle, mede op grond van hun uiterlijk, huidskleur of vermoedelijke herkomst (etniciteit). Volgens Hans Siebers van Tilburg University hanteren overheidsinstanties als excuus dat mensen met een migratieachtergrond oververtegenwoordigd zijn in de criminaliteitsstatistieken. Maar dat is volgens hem een logisch gevolg als je alleen mensen met een migratieachtergrond controleert. Het werken met risicoprofielen op basis van etniciteit is volgens Siebers ook nauwelijks effectief. Mede daarom vindt hij een kritische evaluatie van deze methode binnen overheidsorganisaties hard nodig.

Predictive profiling
De Koninklijke Marechaussee zegt zich niet te herkennen in de aanklacht. In een schriftelijke reactie werd eerder al ontkent dat men aan etnisch profileren doet. De controles gebeuren op basis van wat men predictive profiling noemt. Daarbij bepaalt niet het uiterlijk, maar het gedrag van iemand of een extra controle nodig is. Ook wordt gekeken naar omstandigheden die in het verleden tot problemen hebben geleid. De marechaussee ontkent niet dat etniciteit ook bij predictive profiling kan meewegen. Maar er wordt ook gekeken naar andere indicatoren om zo tot een objectieve keuze te komen of iemand al of niet verdacht is. De extra controles zijn door deze werkwijze altijd uitlegbaar, aldus de Marechaussee.

Het is nog niet bekend wanneer de rechter uitspraak doet.