In 2023 ontmantelde de politie aanzienlijk meer drugsproductielocaties dan in de jaren ervoor. Het gaat om labs voor heroïne en/of cocaïne, en synthetische drugs, zoals MDMA, amfetamine en methamfetamine. Dit en meer blijkt uit het ‘Nationaal overzicht drugslocaties 2023’.

Nog nooit werden in Nederland in één jaar zo veel drugsproductielocaties ontdekt en ontmanteld als in 2023. De stijging is opmerkelijk: 44 procent meer productielocaties dan in 2022, wat neerkomt op in totaal 151 locaties. Waar het aantal cocaïne gerelateerde productielocaties nagenoeg gelijk is gebleven, is het aantal ontdekte heroïne gerelateerde productielocaties vervijfvoudigd (van 2 in 2022 naar 10 in 2023) en is het aantal ontdekte synthetische drugs gerelateerde productielocaties met 50% gestegen (van 83 in 2022 naar 125 in 2023).

Toenemende vraag
De meeste productielocaties werden ontdekt in Zuid-Holland (40) en Noord-Brabant (35). Dat in Zuid-Holland zo veel labs zijn gevonden, komt onder andere doordat de versnijding van cocaïne en heroïne zich concentreert in deze provincie. “Een belangrijke verklaring voor het toegenomen aantal labs dat ontmanteld is, is te vinden in de wereldwijd toegenomen vraag naar drugs”, stelt Willem Woelders, portefeuillehouder drugs. “We hebben sterke aanwijzingen om aan te nemen dat de vraag toeneemt. Dat zien we bijvoorbeeld aan de wereldwijde inbeslagnames van (synthetische) drugs die te relateren zijn aan Nederland.”

MDMA en methamfetamine
De toename van het aantal ontmantelingen is ook te zien bij MDMA en methamfetamine. Vorig jaar vond de politie 32 productieplekken voor MDMA en 29 voor methamfetamine. Het overgrote deel van deze productie is bestemd voor de export. In 2022 was dit voor beide 15. Ook werden het afgelopen jaar 18 locaties ontmanteld waar grondstoffen voor de productie van MDMA en (met)amfetamine werden geproduceerd. Verder zijn er 38 amfetamineproductielocaties ontdekt, evenveel als in 2022.

Meldingsbereidheid
In de cijfers van Meld Misdaad Anoniem (M.) is ook een stijging waarneembaar. Van 246 meldingen over drugslabs in 2022 naar 330 in 2023. Het grotere aantal meldingen kan hebben bijgedragen aan het ontmantelen van meer drugslabs. Het herkennen van signalen door burgers blijft van groot belang voor de opsporing. Het kan gaan om verloederde panden, verdachte activiteiten of onverklaarbare luxe in de buurt. Drugslabs en opslagplaatsen zijn gevaarlijk. Denk aan risico’s op brand en ontploffing of het gevaar van criminelen die deze plekken aantrekken. Bovendien zijn labs en de afval die ontstaan na productie zeer schadelijk voor het milieu en de volksgezondheid.

Dumplocaties drugsafval
In 2023 zijn 191 dumpingen van drugsafval ontdekt: een stijging van 23 procent ten opzichte van 2022. De meeste dumpplekken waren in Noord-Brabant (42), Zuid-Holland (33), Gelderland (31) en Limburg (30). Woelders zegt daarover: “Deze stijging blijft wat achter met de stijging van het aantal ontdekte productielocaties. Dit is mogelijk te verklaren door het feit dat criminele organisaties het afval, net als voorgaande jaren, in grote partijen achterlaten op productielocaties of in loodsen. Daarnaast gebruikt men vermoedelijk alternatieve wijze van dumpen. Dumpingen in zogenaamde afvalputten, in oppervlaktewater of in het riool zijn de afgelopen jaren incidenteel aan het licht gekomen.”

Combi-labs
De politie ziet ook een stijging van het aantal combinatie-labs. Dat zijn locaties waar criminelen meerdere soorten drugs produceren. In 2023 werden 21 van dit soort locaties ontdekt, tegenover 9 in 2022. Zo werden er enkele combi-labs gevonden voor de productie van cocaïne met MDMA en/of methamfetamine. “Criminele organisaties zijn kennelijk in staat snel te schakelen tussen productie van verschillende soorten drugs, naargelang de vraag”, stelt Woelders.

Opslaglocaties en transport
In 2023 vond de politie 120 opslaglocaties; 40 procent meer dan in 2022 (86). Op deze locaties worden grondstoffen en apparatuur opgeslagen die worden gebruikt voor verschillende productieprocessen. De meeste opslaglocaties stonden in Noord-Brabant (39), Zuid-Holland (27) en Noord-Holland (19). Dit komt overeen met het beeld van 2022. Verder werden het afgelopen jaar 51 transporten van grondstoffen en/of apparatuur onderschept, meestal ging het om wegtransport.

Minder hennepkwekerijen geruimd
In 2023 heeft de politie minder hennepkwekerijen ontmanteld. Lag het aantal ruimingen in 2022 nog op 1604, vorig jaar waren dat er 1230. De meeste hennepkwekerijen werden ontdekt in Limburg en niet in Oost-Nederland, waar de laatste jaren de meeste ontmantelingen waren. Woelders: “De afname van het aantal ontmantelingen komt doordat de lokale gezagen andere keuzes maken in hun drugsaanpak, met meer nadruk op cocaïne of synthetische drugs dan op hennep. Verder zijn er signalen dat steeds meer hennep uit het buitenland wordt geïmporteerd, waardoor de productie in Nederland voor criminelen minder noodzakelijk is.”