Vrouwelijke lokale politici krijgen vaker met online agressie en geweld te maken dan hun mannelijke collega’s. Bijna de helft van de vrouwelijke politici in gemeenten, provincies en waterschappen heeft hiermee te maken gehad. Bij mannelijke politici gaat dit om ruim 35%. Vrouwen krijgen niet alleen vaker te maken met online agressie en geweld, maar zij ondervinden hier ook meer gevolgen van dan hun mannelijke collega’s.

De agressie kan het werk van politici dusdanig belemmeren, dat dit soms zelfs een reden is om te stoppen met het ambt. Dat blijkt uit nadere analyse van de Monitor Integriteit & Veiligheid door Atria en Ipsos I&O in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Minister de Jonge informeert de Tweede Kamer hierover in de voortgangsbrief over het Programma Weerbaar Bestuur.

Democratie kwetsbaar
Minister de Jonge: “Wanneer bestuurders en volksvertegenwoordigers kwetsbaar worden, wordt ook onze democratie kwetsbaar. Online haat zorgt ervoor dat politici zich minder durven uitspreken in het publieke debat. Het beperkt hen in hun functioneren en vrijheid. Dat kunnen en mogen we niet accepteren. Zij verdienen daarom alle ondersteuning en bescherming om hun werk gedegen en veilig uit te kunnen oefenen.”
Het onderzoek onderstreept de noodzaak om te blijven inzetten op de weerbaarheid van politici, en vrouwelijke politici in het bijzonder. Daarom wordt ⎯ samen met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), vrouwelijke politici en andere partners zoals Stem op een Vrouw ⎯ een steunpakket op maat gemaakt. Bestaande trainingen en sessies aan bestuurders, volksvertegenwoordigers en peers van het Ondersteuningsteam Weerbaar Bestuur worden op basis van de inzichten uit dit rapport aangepast.

Programma weerbaar bestuur
Het steunpakket op maat is 1 van de maatregelen die wordt ingezet binnen het Programma Weerbaar Bestuur. De afgelopen jaren heeft het programma concrete resultaten bereikt, zo blijkt uit een tussenevaluatie uitgevoerd door de Nederlandse School voor het Openbaar Bestuur (NSOB). Een concreet voorbeeld hiervan is het veiligheidspakket met onder meer informatie over trainingen en een stappenplan voor melding en aangifte, dat elke nieuwe burgemeester ontvangt uit handen van de commissaris van de Koning. Er zijn ook aandachtspunten. Zoals de aanpak voor een weerbaar bestuur nog steviger te organiseren binnen de organisatie. Ook kan nog meer worden ingezet op het uitwisselen van kennis tussen gemeenten.

Bestuurlijke preventie ondermijning
Om de veiligheid van bestuurders in en rond hun woning te verhogen is afgelopen januari de regeling beveiligingsmaatregelen voor decentrale bestuurders uitgebreid. Nieuw is dat alle decentrale bestuurders een preventief beveiligingsadvies op maat kunnen krijgen. Het aantal aanvragen sinds de uitbreiding is, met circa 140, boven verwachting. Daarom wordt de komende periode extra capaciteit ingezet om deze aanvragen zo snel mogelijk te verwerken. Daarbij wordt voorrang gegeven aan urgente gevallen, bijvoorbeeld waarbij sprake is van verhoogd risico of dreiging richting de bestuurder.

Weerbare gemeenten
Criminelen deinzen er niet voor terug gemeenten te beïnvloeden, bijvoorbeeld door (juridische) intimidatie of infiltratie. Naast actieve ondersteuning aan politieke ambtsdragers en bestuurders is het daarom van belang ook te werken aan de weerbaarheid van gemeenten. Uit onderzoek van het Verwey-Jonker Instituut blijkt dat met name kleinere gemeenten kwetsbaar zijn, bijvoorbeeld bij het verlenen van vergunningen of uitgeven van reisdocumenten. Bij het weerbaarder maken van gemeenten spelen gemeentesecretarissen, vanwege hun verantwoordelijkheid voor integriteit en veilig werken, een belangrijke rol. Zij zijn de spil in het verbinden van de verschillende onderdelen binnen de ambtelijke organisatie én in het verbinden van de ambtelijke en politiek-bestuurlijke organisatie. Zo kunnen zij medewerkers beschermen tegen oneigenlijke druk en barrières opwerpen tegen ondermijning. Daarom gaan we gemeentesecretarissen hier extra bij ondersteunen. Voor hen ontwikkelen we een veiligheidspakket over het weerbaarder maken van de ambtelijke organisatie. Daarnaast organiseren we momenten waarop kennis uitgewisseld kan worden tussen gemeentesecretarissen en burgemeesters.