Meer vormen van spionage moeten strafbaar worden. Zoals het ophalen en bezorgen van pakketjes, volgen van personen, plegen van sabotage en het verspreiden van informatie, ook digitaal. Dat staat in een wetsvoorstel dat nu in consultatie is gegaan.

Minister Yeşilgöz-Zegerius: “We zien dat de wet nu onvoldoende mogelijkheden biedt om op te treden tegen spionageactiviteiten waarbij geen sprake is van een schending van staats- of bedrijfsgeheimen of waarbij andere schadelijke handelingen worden verricht dan het verstrekken van informatie. Dat moet snel veranderen.”

Nieuwe vormen van spionage aanpakken
Vandaag gaat daarom een wetsvoorstel in consultatie die een nieuwe bepaling aan het Wetboek van Strafrecht toevoegt. Het doel: nieuwe vormen van spionage beter kunnen aanpakken. Veel spionageactiviteiten zijn momenteel al strafbaar volgens de Nederlandse wet. Denk daarbij aan klassieke spionage zoals bijvoorbeeld het schenden van staats- en bedrijfsgeheimen. Ontwikkelingen, zoals de komst van nieuwe en steeds assertievere spelers op het wereldtoneel en de opkomst van digitale spionage, zijn aanleiding om opnieuw te kijken naar de bestaande instrumenten om op te treden tegen spionage.

Zwaarwegende Nederlandse belangen
“We zien dat de wet nu onvoldoende mogelijkheden biedt om op te treden tegen spionageactiviteiten waarbij geen sprake is van een schending van staats- of bedrijfsgeheimen of waarbij andere schadelijke handelingen worden verricht dan het verstrekken van informatie. Denk daarbij aan het ophalen en bezorgen van pakketjes, het volgen van personen, het plegen van sabotage en het verspreiden van informatie. Ook dit soort activiteiten kunnen immers zwaarwegende Nederlandse belangen ernstig schade. Dus dat moet snel veranderen in deze snel veranderende wereld waarin staten steeds op zoek zijn naar nieuwe manieren om aan informatie te komen”, aldus de minister.

Spionageactiviteiten voor buitenlandse overheden
Met het wetsvoorstel wordt het strafbaar om spionageactiviteiten te verrichten voor een buitenlandse overheid en daardoor zwaarwegende Nederlandse belangen in gevaar te brengen, zoals de nationale veiligheid en de veiligheid van personen. Hiervoor kan een gevangenisstraf van maximaal zes jaar worden opgelegd. Daarnaast zijn ook personen die anderen aanzetten tot het uitvoeren van zulke handelingen voor een ander land strafbaar op grond van de nieuwe bepaling. Omdat ook spionageactiviteiten steeds vaker digitaal plaatsvinden, wordt de strafmaat van een aantal computerdelicten verhoogd met een derde wanneer deze zijn gepleegd voor een buitenlandse mogendheid.

Aantrekkelijk doelwit
Yeşilgöz-Zegerius: “Nederland is een hoogontwikkeld land met een open economie en samenleving. Dat maakt ons sterk maar ook een aantrekkelijk doelwit voor buitenlandse overheden en bedrijven. We moeten de unieke kennis van het bedrijfsleven, onze onderwijsinstellingen en kennisinstituten daarom beschermen. Dat geldt ook voor de specifieke kennis en technologie in vitale sectoren, zoals telecom. Ook moeten we mensen beschermen die slachtoffer zijn van buitenlandse spionageactiviteiten. Uiteindelijk draagt dat bij aan wat ik met dit wetsvoorstel wil bereiken: betere bescherming van de nationale veiligheid.”

Diasporaspionage
Buitenlandse mogendheden proberen ook steeds vaker invloed uit te oefenen binnen gemeenschappen in Nederland die uit die landen afkomstig zijn. Dit wordt ook wel diasporaspionage genoemd. Zo worden – openlijk en heimelijk – gegevens verzameld en wordt er geprobeerd burgers uit deze gemeenschap te beïnvloeden vanuit een eigen intern veiligheidsbelang. Daarbij wordt er niet voor teruggedeinsd om leden van de gemeenschap te mobiliseren om tegenstanders en critici binnen die gemeenschappen de mond te snoeren of onder druk te zetten om anderszins mee te werken. Ook dit wordt strafbaar onder de nieuwe wet. Spionageactiviteiten omvatten dus een veelheid aan gedragingen die de nationale veiligheid en de veiligheid van personen kunnen bedreigen.

Waarborgen
In heel veel gevallen is contact, samenwerken of het uitwisselen van informatie met buitenlandse overheden niet strafbaar en moet dat ook niet strafbaar worden. Nederland is immers een open samenleving, waarbinnen contact met buitenlandse overheden, bedrijven, wetenschappers, journalisten en tussen burgers mogelijk is en moet blijven. Daarom is alleen sprake van strafbare spionageactiviteiten als gedragingen worden verricht voor buitenlandse overheden die schade toebrengen aan zwaarwegende Nederlandse belangen, zoals de nationale veiligheid en de veiligheid van personen én als degene die de activiteiten verricht zich er bewust van is dat hij gevaar in het leven roept voor deze belangen en dit ook beoogt of op de koop toe neemt.

Uitzonderingen voor wetenschap en journalistiek
Minister Yeşilgöz-Zegerius: “Het is vanzelfsprekend niet de bedoeling om journalistieke, wetenschappelijke, diplomatieke of normale bedrijfsactiviteiten strafbaar te stellen. In de regel zullen dit soort activiteiten ook niet strafbaar worden. Dat is anders als bijvoorbeeld de hoedanigheid van wetenschapper wordt misbruikt als dekmantel voor spionageactiviteiten. Daar moeten we onze eigen kennisinstellingen juist tegen beschermen. Het doel van dit wetsvoorstel is de Nederlandse belangen ten alle tijden te beschermen, waaronder die van Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen.”