Sinds 1 april geldt een nieuwe richtlijn voor de inzet van surveillancehonden. De hond werkt voortaan in principe aangelijnd, tenzij de situatie erom vraagt het dier los te laten. Met de invoering van deze norm wil de politie het aantal ongewilde bijtincidenten verminderen.

De nieuwe richtlijn is volgens de politie een belangrijke stap in de verdere professionalisering van hoe zij dieren inzet en een van de verbeteringen waaraan het programma Koers Politiehonden werkt. Ronald Verheggen, domeinhouder Koers Politiehonden: “Van hondengeleiders wordt nu – nog meer dan voorheen – gevraagd zich bewust te zijn dat hun hond een fors geweldmiddel kan zijn. We moeten zodanige condities creëren dat de hond ook in de toekomst zijn belangrijke bijdrage aan de politietaak kan blijven leveren. Tegelijk moeten we lessen trekken uit situaties waar het niet goed ging.”

Onderzoek
De surveillancehond is een zwaar geweldsmiddel dat de politie kan inzetten. De politie beschikt over zo’n 400 surveillancehonden en hondengeleiders, die elk zo’n 180 diensten per jaar draaien en op vele duizenden meldingen in de noodhulp worden afgestuurd. Afgelopen jaren kreeg de politie, mede naar aanleiding van uitzendingen van tv-programma Zembla, veel reacties vanuit politiek, media en het publiek. Afgelopen jaren is op basis daarvan nader onderzoek gedaan naar het gebruik van de hond als geweldmiddel. Een van de uitkomsten van het onderzoek Blaffende honden bijten soms is dat de geweldsinzet van de hond soms noodzakelijk is, maar dat in veel gevallen het dreigen hiermee volstaat.

Tenzij
Hoewel het uitgangspunt dus is om de hond aangelijnd te houden, moet de operationele slagkracht door de nieuwe richtlijn niet afnemen. Verheggen: “Het blijft daarom in de praktijk mogelijk om de hond toch onaangelijnd in te zetten. Dit kan nog in gevallen waarbij een zaak veel impact heeft op de rechtsorde en maatschappij. Een hondengeleider mag de hond, zoals dat heet, los stellen in de gevallen waarin de Ambtsinstructie aanhoudingsvuur toestaat. Ook in gevallen waarbij je je moet verweren om de veiligheid van burgers, eigen veiligheid en die collega’s zeker te stellen, mag je de hond los inzetten (afweerbevoegdheid).”

Daling in bijtgevallen
In 2019 waren er nog 360 bijtgevallen met politiesurveillancehonden, vertelt Verheggen. “Het aantal bijtgevallen is in de afgelopen jaren afgenomen. In de meeste gevallen durf ik te stellen dat hondengeleiders zorgvuldig met hun hond als geweldsmiddel omgaan. Maar het is belangrijk om er scherp op te zijn, want er zijn helaas ook nog situaties waarin het beter kan.”

Sociale hond
Verder zijn er vanuit het programma Koers Politiehonden wijzigingen in gang gezet voor wat betreft de certificering en training van de surveillancehonden. Verheggen: “De Wet Dieren verbiedt ons sinds begin 2022 om stroomprikkels te gebruiken bij de training van onze dieren. Oefeningen waarbij de hond los werd gesteld, zoals het terugroepen tijdens het afstormen op een pakwerker, waren de meest ‘stroomgebruikende’ onderdelen. Een aantal van dit soort handelingen is nu dan ook uit de certificeringseisen verwijderd.” De politie wil volgens Verheggen toe naar de inzet van een meer ‘sociale’ surveillancehond. “De ‘bijthond die ook kan zoeken’ moet plaatsmaken voor een ‘zoekhond die ook kan bijten’.”

Dierenwelzijn
“Dit moet ertoe leiden dat we duurzaam met dieren kunnen blijven werken en dat we die bevoegdheid behouden. Dierenwelzijn, professionele standaarden en rendement zijn hierbij belangrijke pijlers. Met proeftuinen onderzoeken wij of en hoe de meerwaarde van de surveillancehonden bij het zoeken – bijvoorbeeld op een plaats delict – kan worden vergroot. Verder vinden we het belangrijk dat de honden fatsoenlijk worden grootgebracht en getraind voordat wij ze overnemen en dat ze na hun actieve loopbaan van zes à zeven jaren nog een goed ‘tweede leven’ hebben. Het welzijn van de dieren staat dus meer voorop”, aldus Verheggen.