Ruim een kwart van de politieke ambtsdragers, zoals burgemeesters en raadsleden, is in het afgelopen jaar geconfronteerd met agressie en geweld. Dat is een stijging ten opzichte van afgelopen jaren. Dit blijkt uit de ‘Monitor Integriteit en Veiligheid Openbaar Bestuur 2016′.

Mede door de sociale media is de zichtbaarheid en benaderbaarheid van politici toegenomen. Het aantal politieke ambtsdragers dat te maken heeft met agressie via sociale media is in de afgelopen twee jaar  verdubbeld, zo staat in de ‘Monitor Integriteit en Veiligheid Openbaar Bestuur 2016’ die minister Plasterk van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) gisteren naar de Tweede Kamer heeft gestuurd.

Minder agressie tegen overheidsmedewerkers
Het aantal overheidsmedewerkers dat met agressie en geweld te maken heeft blijkt daarentegen te dalen. “Hierin zie je dat de aanpak van de afgelopen jaren van ons programma ‘Veilige Publieke Taak’ heeft gewerkt”, aldus minister Plasterk. “We hebben werkgevers en sociale partners bijvoorbeeld ondersteund in het aanbieden van trainingen voor bijvoorbeeld baliemedewerkers die veel met burgers in aanraking komen. Ook helpt het duidelijk vaststellen van regels, zodat een medewerker die hiermee te maken krijgt weet dat dit niet normaal is, aangifte doet en geholpen wordt door zijn werkgever.” De website agressievrijwerk.nl staat vol met instrumenten die werkgevers kunnen inzetten om agressie te voorkomen en aan te pakken.

Spanningen door asielvraagstuk
De toename van agressie en geweld tegenover politieke ambtsdragers zou verklaard kunnen worden door de verhoogde instroom van asielzoekers, waarover het afgelopen jaar onder andere inspraakavonden in gemeenten zijn geweest die tot spanningen hebben geleid. Plasterk: “Inwoners van een gemeente hebben altijd het recht om hun mening te geven over bijvoorbeeld de komst van een asielzoekerscentrum, maar het is volstrekt onacceptabel als dit gepaard gaat met gescheld of zelfs bedreigingen. Lokale bestuurders hebben een enorme prestatie geleverd door in korte tijd zo’n probleem het hoofd te bieden.”. BZK ondersteunt politieke ambtsdragers op thema’s als veiligheid (Veilige Publieke Taak), bestuurlijke integriteit en ondermijnende criminaliteit, bijvoorbeeld door het aanbieden van trainingen voor burgemeesters en het aanbieden van nazorg door de Vertrouwenslijn en Instituut voor Psychotrauma. Deze ondersteuning wordt voortgezet in de vorm van een voorziening.

Integer ambtelijk apparaat
De monitor geeft naast cijfers over agressie en geweld ook inzicht in de integriteit van het openbaar bestuur. Het algemene beeld is dat Nederland een integer ambtelijk apparaat heeft. Er zijn minder vermoedens van schendingen dan een aantal jaar geleden en het aantal feitelijk geregistreerde schendingen is laag. Ook hebben bijna alle organisaties een actueel integriteitbeleid, worden kwetsbare processen (zoals inkoop en aanbesteding) doorgaans met extra waarborgen omkleed, wordt in driekwart van de organisaties functiescheiding toegepast en hebben bijna alle organisaties een regeling voor nevenwerkzaamheden. Daar waar verbetering mogelijk is zal BZK dit onder de aandacht blijven brengen en werkgevers oproepen daarmee verder aan de slag te gaan. Zo zal de registratie van integriteitschendingen makkelijker worden door een nieuwe ontwikkelde module van A&O fonds gemeenten en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG).

Gesprek over integriteit aangaan
Elke integriteitschending is er één te veel. De monitor laat zien dat nog steeds één op de drie politieke ambtsdragers mogelijke integriteitschendingen bij collega-ambtsdragers heeft gezien, zoals omgang met gevoelige informatie of belangenverstrengeling. Uit de monitor blijkt dat veel organisaties een actuele gedragscode voor politieke ambtsdragers hebben. Dit voorjaar is door BZK, VNG, het Interprovinciaal Overleg en de Unie van Waterschappen de ‘Handreiking integriteit van politieke ambtsdragers bij gemeenten, provincies en waterschappen’ geactualiseerd, met daarin modelgedragscodes integriteit voor volksvertegenwoordigers en bestuurders. Minister Plasterk onderstreept dat integer handelen onlosmakelijk verbonden is met goed bestuur. “Met elke burgemeester die langs komt voor benoeming hier, bespreek ik integriteit. Het bevorderen van integriteit zit namelijk niet alleen in regels, maar vooral in het gesprek hierover aangaan met elkaar. Als je het niet tegen je collega kunt vertellen, dan weet je dat het niet goed zit.”