Het conflict in Syrië – en de daaraan verbonden opkomst van Islamitische Staat in Irak en al-Sham (ISIS) – heeft een groot mobiliserend effect gehad op de mondiale jihadistische beweging. Ook in Nederland. Hiervoor waarschuwt de AIVD, die hierover een publicatie uitbrengt: ‘Erfenis van Syrië’

De jihadistische beweging is volgens de geheime dienst sterk beïnvloed door uitreizigers, terugkeerders, gesneuvelden en uitreizigers die zijn tegengehouden. Ook hun interactie met het achtergebleven thuisfront speelde een rol.
Het aantal aanhangers van het jihadistisch gedachtegoed in Nederland nam in de afgelopen jaren toe tot ruim 500. Daarnaast zijn er enkele duizenden sympathisanten. De drempel om in eigen land een aanslag uit te voeren in naam van ISIS of Al Qaida is lager geworden.

ISIS niet verslagen, ook Al Qaida nog in leven
Ondanks het verloren kalifaat is ISIS alles behalve definitief verslagen. De organisatie heeft zich omgevormd tot een ondergrondse beweging die zich voorbereidt op een wederopstanding om de droom van het kalifaat opnieuw te verwezenlijken, zo zegt de AIVD. ISIS wil nog altijd aanslagen in het Westen (laten) plegen. Door het ondergrondse karakter is het moeilijker geworden om die voor te bereiden en aan te sturen. Het zwaartepunt ligt dan ook op het mobiliseren van aanhangers en sympathisanten wereldwijd. Of ISIS hierin blijft slagen, is mede afhankelijk van ontwikkelingen in Irak en Syrië.

Nieuwe machtsbasis
Ook Al Qaida vormt nog steeds een dreiging. In de schaduw van ISIS is in Syrië een nieuwe machtsbasis gevestigd van waaruit de internationale jihadistische ambities een impuls krijgen. Al Qaida probeert te profiteren van het verval van ISIS en wil opnieuw aanvoerder worden van het mondiale jihadisme.
Ondanks de blijvende breuk tussen ISIS en Al Qaida op leiderschapsniveau, kunnen individuele aanhangers en sympathisanten wel degelijk met elkaar samenwerken. Het jihadistisch gedachtegoed is in veel gevallen de verbindende factor, de waarde van jihadistische ‘merknamen’ is minder belangrijk. Toch zorgt de breuk tussen ISIS en Al Qaida ook buiten het strijdgebied voor enige verdeeldheid.

Dreiging onverminderd aanwezig
De aanhoudende jihadistisch-terroristische dreiging tegen het Westen blijft de komende jaren onverminderd aanwezig, waarschuwt de AIVD. Deze dreiging ontstaat door een wisselwerking tussen prominente jihadistische organisaties (zoals ISIS en Al Qaida), netwerken en individuele aanhangers en sympathisanten. Samen vormen zij de mondiale jihadistische beweging. De aantrekkingskracht van het jihadistisch gedachtegoed blijft bestaan, ook zonder nieuwe katalysator zoals het conflict in Syrië dat was.