Gevangenisstraf verplichten bij geweld tegen hulpverleners en handhavers met een publieke taak. Dat is het doel van het wetsvoorstel van de ministers Dekker (Rechtsbescherming) en Grapperhaus (Justitie en Veiligheid). Dinsdag werd het besproken in de Tweede Kamer.

Politieagenten, brandweerlieden, ambulancebroeders en boa’s. Zij krijgen bij hun werk te maken met intimidatie, scheldpartijen en geweld. Het kabinet wil dat een rechter bij geweld tegen hulpverleners en handhavers altijd een onvoorwaardelijke gevangenisstraf oplegt. Alleen een taakstraf opleggen kan dan niet meer. Daarvoor wordt de wet uitgebreid die het taakstrafverbod al regelde bij zware gewelds- en zedenmisdrijven.

Afschrikking en effectiviteit
Lilian Helder (PVV) verwelkomde het voorstel “van harte”. Zij zet zich al jaren in voor dit taakstrafverbod bij geweld tegen mensen met een publieke taak. Het is een stap in de goede richting, vindt Roelof Bisschop (SGP): je blijft met je handen van hulpverleners af. Goed om de boodschap mee te geven dat zulk geweld “gewoon brommen” betekent, denkt Chris van Dam (CDA). Met het taakstrafverbod volgen we een roep uit de samenleving, zegt Jeroen van Wijngaarden (VVD).
SP’er Michiel van Nispen noemde het wetsvoorstel “heel beperkt”: het regelt geen extra politieagenten op straat of betere bescherming bij hun soms gevaarlijke werk. Niels van den Berge (GroenLinks) vroeg zich af of het verplichten van een gevangenisstraf wel de afschrikwekkende werking heeft die het kabinet beoogt. De pakkans vergroten is volgens hem effectiever.
In de praktijk wordt geweld tegen hulpverleners en handhavers al zwaarder bestraft, zei Maarten Groothuizen (D66). Daarom zal het effect van het wetsvoorstel volgens hem “verwaarloosbaar” zijn.

Maatwerk voor de rechter
Attje Kuiken (PvdA) vreest dat de rechter met het taakstrafverbod minder ruimte voor maatwerk krijgt. Daar sloot Stieneke van der Graaf (ChristenUnie) zich bij aan: moet er voor schrijnende gevallen geen uitzondering op die verplichte gevangenisstraf zijn, bijvoorbeeld als een dader een verstandelijke beperking heeft?
De wet creëert volgens Groothuizen (D66) een nieuwe groep slachtoffers: mensen met een publieke taak. Wat betekent dit voor geweld tegen andere specifieke groepen, bijvoorbeeld tegen lhbti’s, of voor andere ernstige delicten, zoals omkoping of fraude, vroeg Van Nispen (SP) zich af.
Helder (PVV) toonde zich bezorgd dat rechters het taakstrafverbod zullen omzeilen door een gevangenisstraf van maar een paar dagen op te leggen en daarnaast een taakstraf, want die ruimte biedt het wetsvoorstel nog. Na aftrek van voorarrest zou een dader dan helemaal niet meer de gevangenis in hoeven.

Particuliere beveiligers
Van Wijngaarden (VVD) zou graag zien dat de wet verder strekt dan handhavers en hulpverleners. Ook bijvoorbeeld particuliere beveiligers bij supermarkten en journalisten zouden eronder moeten vallen. Iedereen die in de veiligheidsfrontlinie werkt of daar verslag van doet, heeft een essentiële publieke taak en geweld tegen deze mensen vinden wij dermate onacceptabel dat dit geweld ook altijd bestraft moet worden met een celstraf. Dus iedereen die beveiliger is, publiek of particulier, of journalist, zou onder deze wet moeten vallen. Maar het kabinet maakt het ingewikkeld en zegt ‘nee, het moet gaan om iemand in publieke dienst’. Dus geweld tegen een beveiliger van de Tweede Kamer moet wel altijd met een celstraf bestraft worden, maar tegen zijn collega aan de overkant, bij de supermarkt niet. Misschien wil minister Grapperhaus dat even uitleggen aan de beveiligers van de Jumbo die net geplunderd is. Want juist de beveiligers bij supermarkten bewaken continu de publieke regels, zoals anderhalve meter, het dragen van een mondkapje en de leeftijdscontrole bij alcoholverkoop. Als uit een vergunning vereist is dat er beveiliging is, zoals bij een evenement, dan vallen particuliere beveiligers weer wel onder deze wet. De beveiliger bij het ziekenhuis, de bewaker van de supermarkt horen wat de VVD betreft allemaal onder deze wet te vallen. Dat maakt de wet respectvoller, inclusiever en rechtvaardiger naar alle bijna 30.000 particuliere beveiligers, maar ook eenvoudiger en begrijpelijker. De rare kronkelredenering van het kabinet dat particuliere beveiligers een stap terug kunnen doen en agenten niet, is duidelijk van achter een bureau geschreven. Theoretisch klopt het, maar in de praktijk werkt het zo natuurlijk niet.

Bedreiging
Kuiken (PvdA) wilde weten waar dan de grens ligt: waarom dan niet ook zorgverleners of onderwijzers?
Bedreiging valt niet onder de wet, was Van Dam (CDA) opgevallen. Op zich begrijpt hij dat, want “woorden zijn geen daden”, maar woorden kunnen “ook veel impact hebben”.
Maak ook meer werk van de handhaving bij geweld tegen politieagenten, was de oproep van Bisschop (SGP). Geweld wordt vaak in groepsverband gepleegd, waarbij niet duidelijk is welke dader waarvoor verantwoordelijk is. Daarom pleitte de SGP’er ervoor om politieagenten standaard met bodycams uit te rusten. Ook Van den Berge (GroenLinks) wees op de afschrikwekkende werking van de bodycam.

De bewindspersonen reageren op 27 januari op de inbreng van de Kamer.