Samen werken met een collega die flink verkouden is, maar zich niet durft ziek te melden. Collega’s die te dicht bij elkaar in de kantine zitten, zonder dat de leiding van het bedrijf ingrijpt. Het zijn enkele voorbeelden van meldingen over corona die de Inspectie SZW in 2020 binnen kreeg, zo’n 7.700 in totaal.

De afhandeling van de meldingen laat zien dat de meeste werkgevers de coronamaatregelen serieus nemen. Wel valt er in de uitwerking op de werkvloer het nodige te verbeteren. Bij ruim 2.200 meldingen hebben inspecteurs van SZW actie ondernomen om de werkomstandigheden ‘coronaproof’ te maken en het risico op besmetting te beperken.

Stapeling van risico’s
Inspecteur-generaal Marc Kuipers: “Al eerder zagen we een stapeling van risico’s op ongezond, onveilig en oneerlijk werk bij werknemers met een kwetsbare arbeidsmarktpositie. Corona heeft deze problemen uitvergroot. Vooral bij werkenden die laagbetaald werk verrichten, op flexibele basis. Zij worden nu extra getroffen door de gevolgen van corona.”
Een groep die daarbij extra opvalt zijn arbeidsmigranten. Van de meldingen over besmettingsrisico’s op de werkvloer ging twintig procent over hen. De meldingen, inspecties maar ook de vele gesprekken die inspecteurs met hen voerden laten de complexe en knellende positie zien waarin arbeidsmigranten zich bevinden. Het overgrote deel van hen is afhankelijk van een uitzendbureau. Voor werk maar ook voor wonen en woon-werkverkeer. Veel van hen heeft een uitzendcontract, dat per dag opzegbaar is. De inzet van de Inspectie voor deze groepen richtte zich in 2020 dan ook op het tegengaan van coronabrandhaarden én onderbetaling. Speciale aandacht kregen sectoren waar veel arbeidsmigranten werken, zoals de vleesverwerkende industrie, de pakketbezorging en de land- en tuinbouw.

Ingrijpende gevolgen
Het virus heeft ingrijpende gevolgen voor de arbeidsmarkt en daarmee voor het werkterrein van de Inspectie SZW in brede zin. Naast risico’s op besmetting tijdens het werk, overbelasting in sectoren waar de druk toeneemt en nieuwe risico’s door thuiswerken ziet de Inspectie een risico op terugval in inkomen en een grotere afhankelijkheid van voorzieningen. Dit alles heeft ook gevolgen voor de werkwijze van de Inspectie zelf. Zo bleken inspecties door telefonisch of videocontact in bepaalde situaties en voor bepaalde typen bedrijven toereikend te zijn. Op die manier ontstond er ruimte voor inspecties ter plaatse waar dat nodig was. Intensievere en op maat gesneden communicatie, bij voorbeeld via sociale media, bleek goed te werken bij werkgevers die welwillend zijn maar waar kennis ontbreekt. En er kwamen andere vormen van samenwerking, met nieuwe partners. Zo heeft de Inspectie een stevige bijdrage geleverd aan het Aanjaagteam Arbeidsmigranten, werkten de Inspecteurs bij controles in de vleesverwerkende industrie samen met de veiligheidsregio’s en nam de Inspectie deel in het Samenwerkingsplatform Arbeidsmigranten en Covid-19.

Investeren in veiligheid
In 2020 is de gedifferentieerde aanpak bij arbeidsongevallen van start gegaan. Soms levert het investeren in veiligheid meer op dan het opleggen van een boete. Bij ongevallen waarbij het slachtoffer licht letsel oploopt, kunnen inspecteurs besluiten om de werkgever zelf een verbeterplan op te laten stellen waardoor herhaling van een ongeval wordt voorkomen. Ook is er in verschillende branches meer aandacht gevraagd voor preventie, door te voldoen aan de arbozorgverplichtingen zoals het hebben van een Risico-Inventarisatie en -Evaluatie (RI&E) en een plan van aanpak om risico’s tegen te gaan.

Het jaarverslag is hier te downloaden.