De dreiging voor onze nationale veiligheid vanuit andere landen is permanent aanwezig. Door beïnvloeding van onze besluitvorming, digitale sabotage van onze vitale infrastructuur of politieke en economische spionage proberen landen zichzelf te bevoordelen ten koste van de Nederlandse vitale belangen.

Deze waarschuwing komt van de Rijksoverheid, die zich zorgen maakt over buitenlandse mogendheden die de Nederlandse democratie onder druk willen zetten. Enkele voorbeelden van deze dreigingen zijn de verstoorde spionageoperatie van de Russische militaire inlichtingendienst gericht op de OPCW in 2018, de waarschijnlijke betrokkenheid van Iran bij vijandelijke acties op Europees grondgebied of de signalen van burgers die zich druk maken over hun familieleden in Xinjiang die onder druk worden gezet door Chinese autoriteiten om persoonsgegevens te delen.

Aanpak
Onder coördinatie van de minister van Justitie en Veiligheid Grapperhaus komt het kabinet met een aanpak tegen statelijke dreigingen. Hiermee wil de regering het open karakter van onze economie versterken, zodat Nederland en de Nederlanders kunnen blijven profiteren van de kansen en mogelijkheden van digitalisering en globalisering. “Het is een ongemakkelijke constatering te zien dat onze open samenleving en economie en de vrijheden die deze openheid garanderen, landen de ruimte biedt om onze nationale veiligheid te ondermijnen en die vrijheden aan te tasten. Aan ons de stevige opdracht onze economie te beschermen door open te zijn waar het kan en waakzaam waar het moet. Dit doen we door stevig te investeren in het tegengaan van spionage, sabotage of beïnvloeding van andere landen. Zo maken we onze nationale veiligheid en open economie weerbaar tegen dreigingen”, aldus Grapperhaus.

Dreiging op open samenleving
Deze dreigingen zetten de Nederlandse open samenleving met een open economie onder druk. Het is voor het eerst dat er een landen neutrale aanpak ligt waarin zowel bij het in kaart brengen van de dreigingen als het opstellen van de tegenmaatregelen beleidsterrein overstijgend is gekeken. Deze hybride dreiging voor de nationale veiligheid kan zich richten tegen democratische processen, digitalisering, economische veiligheid, internationale vrede en veiligheid, krijgsmacht en sociale stabiliteit. De aanpak bestaat uit een aantal generieke maatregelen en afspraken over samenwerking die per casus op maat worden toegepast. Maatschappelijke organisaties en het bedrijfsleven worden actief betrokken bij de uitvoering hiervan.

Aanscherpen en uitbreiden maatregelen
De aanpak bestaat uit een combinatie van bestaande maatregelen, voortvloeiend uit onder andere de Nederlandse Cybersecurity Agenda (NCSA), de Geïntegreerde Buitenland- en Veiligheidsstrategie en de Defensienota en nieuwe maatregelen. Nieuw is bijvoorbeeld een investeringstoets op nationale veiligheidsrisico’s bij overnames en investeringen en aanbestedingen. Maar het kabinet gaat ook vaker (publiekelijk) aanvallen toeschrijven aan landen. Daarnaast wordt het toezicht op studenten en onderzoekers uit risicolanden uitgebreid om te voorkomen dat gevoelige technologie via deze weg in verkeerde handen valt. Tegelijkertijd wordt er geïnvesteerd in het verbeteren van de informatiepositie en informatiedeling en bewustwording om zo tijdiger zicht te krijgen op (potentiële) dreigingen. Het kabinet zal het aantreden van de nieuwe Europese Commissie in 2019 aangrijpen om een lans te breken voor een consistentere aanpak op het gebied van interne veiligheid, waaronder statelijke dreigingen.