Netbeheerder ProRail zegt in 2018 minder last van koperdieven te hebben gehad dan in de jaren daarvoor. Er vonden 92 diefstallen of pogingen tot diefstal plaats, wat het laagste aantal is in de afgelopen tien jaar. Niettemin leverde dit ruim een half miljoen euro schade op en werden er 545 treinen door vertraagd.

In 2017 liepen nog 1.412 treinen vertraging op als gevolg van 130 incidenten rond koperdiefstal. Bijvoorbeeld doordat seinen en wissels niet meer konden worden bediend. Maar ernstiger is nog dat de diefstal van koperen leidingen kan leiden tot ernstige ongelukken op het spoor. Daarom doet de spoorbeheerder er alles aan om deze vorm van criminaliteit tegen te gaan.

Succesvolle aanpak
Ondanks de grote schade en vertraging die er nog was in 2018, is ProRail tevreden met het historisch lage aantal van 92 koperincidenten. Dat betekent dat de aanpak werkt. Naast het voorkomen van diefstal en het oppakken van de criminelen werkt het bedrijf ook aan het verminderen van de hinder voor reizigers nadat koper is weggenomen. De hinder voor reizigers is met 65 procent afgenomen. Dat komt volgens ProRail onder andere door goede bijsturing van treinverkeersleiders en doordat de incidentbestrijders of hulpdiensten snel ter plekke zijn.

Hekwerk, camera’s en controles
Om het aantal diefstallen terug te dringen heeft ProRail op veel plekken hekken geplaatst. Ook zijn er nachtelijke controles van beveiligers met honden, surveilleren er buitengewoon opsporingsambtenaren (BOA’s) en doet de politie goed werk. Zij gebruiken daarbij onder meer de bigdata-app van ProRail. Hierop worden alle incidenten geregistreerd en kan men zien waar de ‘hotspots’ zijn en waar dus meer gecontroleerd moet worden.
Op meerdere plekken langs het spoor staan camera’s met infrarood en bewegingsmelders. Zo kunnen koperdieven op heterdaad worden betrapt. Ook omwonenden van het spoor helpen een handje mee. Zij worden door ProRail opgeroepen om verdachte situaties te melden. Deze totale aanpak werpt nu zijn vruchten af.

Aluminium vervangt koper
Koper is het beste materiaal om stroom te geleiden. Maar waar het kan wordt koper vervangen door aluminium. Dat is veel minder waard en daardoor minder aantrekkelijk voor criminelen. Op meerdere plaatsen in Nederland is ProRail bezig met de nieuwbouw en verbouw van stations en worden koperen leidingen vervangen door leidingen van aluminium.
Ook wordt veel minder koper gebruikt dan in het verleden. Daardoor moeten koperdieven meer stelen voor dezelfde opbrengst. Ze zijn dus langer aan het werk en daarmee wordt de pakkans vergroot. Het koper dat bij het spoor gebruikt wordt is daarnaast bewerkt met synthetisch DNA, zodat de afkomst kan worden bepaald. Wanneer het koper dan wordt aangeboden bij een handelaar weet hij dat het om heling gaat, want de meeste koperhandelaren gebruiken een UV-lamp waarmee zij kunnen zien dat synthetisch DNA is aangebracht.

Samenwerking
In 2012 bereikte koperdiefstal op het spoor een hoogtepunt. Dat jaar werd er 516 keer geprobeerd koper te stelen. In totaal leidden dit tot bijna 3 miljoen euro schade. In een poging de diefstallen een halt toe te roepen, sloegen ProRail, het ministerie van V&J, de metaalbranche en het OM de handen ineen met de actie ‘Koperslag’. Zo is het voor schroothandels verplicht geworden naar een identiteitskaart te vragen als iemand koper aanbiedt. De Metaal Recycling Federatie verspreidt ook berichten onder schroothandelaren wanneer bijvoorbeeld koperen kunstwerken of urnen van begraafplaatsen zijn gestolen.