Mondige burgers en ongekende technische mogelijkheden. Het werk van de particuliere beveiliger is de afgelopen vijftien jaar zo sterk veranderd, dat beroepsonderwijs, bedrijfsleven en SBB besloten de mbo-opleidingen grondig te moderniseren. Drie bestuurders kijken terug op de totstandkoming van het vernieuwde kwalificatiedossier Particuliere beveiliging.

“Bij mijn aantreden in april 2019 heb ik het moderniseren van de opleidingen tot beveiliger tot een van mijn speerpunten benoemd”, zegt Ard van der Steur, voorzitter van de Nederlandse Veiligheidsbranche en oud-minister van Veiligheid en Justitie. “Niemand kon vermoeden dat mijn speerpunten door de coronacrisis overvleugeld zouden raken. Maar dat geldt niet voor dit onderwerp. Op een bijeenkomst met werkgevers, sociale partners, onderwijs en SBB hebben we datzelfde jaar al grote stappen gezet.”

Kwalificatiedossier
Wat moet je als aankomend beveiliger eigenlijk weten en kunnen om het mbo-diploma in de wacht te slepen? Het antwoord staat in het kwalificatiedossier, dat zowel de beroepsbeschrijving als de kerntaken en werkprocessen beschrijft. Doordat scholen hun opleidingen op kwalificatiedossiers baseren, kunnen bedrijven erop rekenen dat elke net afgestudeerde beveiliger weet hoe je toegangscontroles uitvoert, wanneer je hulp biedt en op welke manier je een verdachte aanhoudt.

Mooie toekomst
De minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap heeft SBB aangewezen om de kwalificatiedossiers voor alle mbo-beroepen te onderhouden. Directievoorzitter van SBB Hannie Vlug is trots op die verantwoordelijkheid: “Hoe beter de dossiers aansluiten op de wensen van het bedrijfsleven, hoe groter de kans op een mooie toekomst voor een starter op de arbeidsmarkt en hoe succesvoller bedrijven hun vacatures kunnen vervullen.”

Overleg in sectorkamers
Het overleg over de inhoud van kwalificatiedossiers vindt plaats in negen sectorkamers, waar vertegenwoordigers van beroepsonderwijs en bedrijfsleven samenkomen. Vlug: “Om te zorgen dat zoveel mogelijk branches en scholen hun ontwikkelingen en deskundigheid inbrengen, laat elke sectorkamer zich voeden door marktsegmenten, ondersteund door experts uit onderwijs, sociaal fonds en bedrijfsleven. Met elkaar adviseren zij het bestuur van SBB. Zo zorgen we dat het onderwijs voor studenten optimaal aansluit op de vraag van de arbeidsmarkt.”

Internationaler en onzichtbaarder
Jos van Deursen, bestuursvoorzitter van roc Aventus, is voorzitter van de sectorkamer Zakelijke dienstverlening en veiligheid. “Het oude kwalificatiedossier dateert uit 2000 en werd enkele jaren later geactualiseerd”, kijkt hij terug. “Sindsdien zijn de dreiging en de risico’s waartegen organisaties zich moeten beschermen groter, internationaler en onzichtbaarder geworden. Kwalificatiedossiers vragen dan ook permanent onderhoud.”

Nadruk op skills en vaardigheden
“Een kwalificatiedossier is natuurlijk nooit een doel op zich, maar moet wel een weergave zijn van hoe je de meest wenselijke en actuele beroepscompetentieprofielen in het onderwijs wilt vormgeven”, vindt Van Deursen. Van der Steur: “Vandaar dat we ons met name hebben gericht op drie aspecten: het benadrukken van skills en vaardigheden, de toename van technische middelen en het verminderen van aandacht voor kennis die niet noodzakelijk is.”

Steeds meer gevraagd
“Onze beveiligers vervullen vaak een enorm gastvrije rol”, licht Van der Steur het eerste aspect toe. “Op het gebied van hospitality wordt – vanuit de optiek van beveiliging – steeds meer van ze gevraagd. Het draait bijna altijd om contact met mensen. In een winkel sta je niet in de hoek te kijken of het allemaal goed gaat, maar ben je vraagbaak voor alles wat je maar kunt bedenken, van waar zijn de wc’s tot weet u misschien een leuk eetcafé? Dus dat element van gastvrijheid is in het nieuwe dossier aangescherpt.”

Mondigheid van burgers
Ook de mondigheid van burgers vraagt skills waaraan de studenten op school en tijdens hun stage of leerbaan moeten werken. Van der Steur: “In de loop van vorig jaar maakten we ons veel zorgen over toenemende agressie in de richting van politie en boa’s, maar ook naar beveiligers. Meestal liep het redelijk goed af, maar we zagen wel dat er veel van beveiligers wordt gevraagd. Ik ben echt onder de indruk van wat ze op relatief jonge leeftijd al moeten kunnen en ook doen.”

Aanslag op tram
In maart 2019 ziet een jonge winkelbeveiliger in Utrecht op zijn smartphone dat in de buurt een aanslag is gepleegd op een tram. Van der Steur: “Die beveiliger heeft zich toen zelfstandig afgevraagd: wat zou men nu van mij verwachten? Wat doe ik met onze klanten? Hij besloot de wijkagent te bellen en die vroeg hem iedereen binnen te houden. De jongen heeft vervolgens met de winkeleigenaar overlegd en ook met de klanten gecommuniceerd. Ik vind die security awareness en proactieve houding indrukwekkend.”

Gebruik van technische middelen
Het tweede aspect waarop het dossier nodig moet worden aangepast is de toename van technische middelen sinds de actualisatie van 2005. Dat is twee jaar voordat de eerste iPhone het levenslicht ziet en als cameratoezicht en gezichtsherkenning nog in de kinderschoenen staan. Van der Steur: “Technische middelen raken steeds meer geïntegreerd in het beveiligingsvak. Daarom is het van groot belang dat we jonge mensen die dit vak in willen van begin af aan leren daarmee om te gaan.”

Digitale hulpmiddelen
Van Deursen, die van 2001 tot 2006 werkzaam is als hoofdcommissaris van politie: “Digitale hulpmiddelen maken het gemakkelijker om snel te schakelen. Je kunt alles à la minute opzoeken. In mijn jaren zag je al een verschuiving van kennis naar skills en vaardigheden. Maar toen hadden we nog niet de middelen die er vandaag de dag wel zijn. Het accent moet vooral liggen op hoe je die inzet, passend bij de opdracht waar je als beveiliger voor staat.”

Vergrootglas
“Met spierballen alleen los je in de huidige samenleving niet zoveel op”, weet Van Deursen. “Beveiligers liggen bovendien onder het vergrootglas. Als een burger meent dat de beveiliger niet het juiste heeft gedaan, dan weet die snel zijn weg te vinden met klachten. Daarom ben ik voorstander van de bodycam, die helpt om een incident vanuit het perspectief van de beveiliger te laten zien en aan te tonen dat die naar eer en geweten vanuit de professie goed heeft gehandeld.”

Minder kennis die niet noodzakelijk is
Het derde aspect dat aandacht vraagt is het verminderen van niet-noodzakelijke kennis. Van der Steur weet waarover hij praat, want hij volgt zelf een opleiding tot beveiliger die nog op het oude kwalificatiedossier is gebaseerd. “Ik zie dat soms kennis wordt gevraagd waaraan een beveiliger geen behoefte heeft. Waarom moet je bijvoorbeeld weten hoe een rechtszaak werkt? Dat is helemaal niet relevant. Dat moeten advocaten weten en de officieren van justitie!”

Nieuw accent nodig
“Het gaat erom dat de beveiliger weet hoe het zit met wetgeving en kaders”, vult Van Deursen aan. “Dat moet wel diens bagage zijn. Maar tegelijkertijd zien we persoonlijke skills en verantwoordelijk handelen steeds belangrijker worden, zoals bij de aanslag in Utrecht. Het een kan niet zonder het ander, maar er was wel een nieuw accent nodig. Vandaar dat we in zijn algemeenheid hebben gekozen voor een verschuiving van theorie naar toepassing.”

Sense of urgency
“Ik ben heel blij dat we ook op dit punt een mooie slag hebben geslagen in de modernisering van het kwalificatiedossier”, vervolgt Van der Steur. “Ook de leden van mijn vereniging zien dat hier stappen in de goede richting zijn gezet.” Van Deursen: “De sense of urgency om de koppen bij elkaar te steken heeft ertoe geleid dat we elkaar in een relatief korte periode goed wisten te vinden. Zeker dankzij de energie en positieve drive vanuit het onderwijs zijn we tot een kwalitatief prima kwalificatiedossier gekomen.”

Diverse opties
Er ligt nu een gemoderniseerd kwalificatiedossier voor de kwalificaties Beveiliger 2 en Beveiliger 3. Voor ervaren beveiligers die willen doorgroeien tot coördinator blijft een branchediploma bestaan. Voor ambitieuze mbo-studenten die alvast in die richting denken, bestaat bovendien het keuzedeel Leidinggeven, dat draait om het coördineren op leidinggevend en organisatieniveau. De Stichting Vakbekwaamheid Particuliere Beveiligingsorganisaties (SVPB) is verantwoordelijk voor de examens.

Mooie kansen
Als voorvechter van een leven lang ontwikkelen is Vlug tevreden over de diverse opties. “Enerzijds vormen de opleidingen op mbo-niveau 2 en 3 een doorlopende leerlijn met toekomstperspectief voor vmbo- en havoleerlingen. Anderzijds zijn er mooie kansen voor volwassenen. Extra bijzonder vind ik de koppeling van het mbo-diploma aan het branchediploma. Het ene wordt niet zonder het andere uitgereikt. Daarmee zet de SVPB een waardevolle extra stempel op de kennis en vaardigheden van de gediplomeerde.”

Ingewikkeld
Ook Van der Steur staat bekend als opleidings-minded. “Ik vind het heel belangrijk dat leerlingen, studenten en werkenden kunnen doorgroeien, maar die doorgroei is nog weleens ingewikkeld. Daarom bekijken we met de politie en de marechaussee en binnenkort ook met de douane, wat we kunnen afspreken om te zorgen dat onze mensen met een paar jaar ervaring in de particuliere beveiliging op zak gemakkelijker kunnen doorstromen en vice versa.”

Trots op erkende leerbedrijven
Net zo trots als Vlug is op het kwalificatiedossier, is ze op de erkende leerbedrijven waar deskundige praktijkopleiders de studenten begeleiden. “De afgelopen anderhalf jaar kon het ook in de sector Zakelijke dienstverlening en veiligheid ingewikkeld zijn om een stage of leerbaan te vinden. Gelukkig hebben we met een actieplan, waarin onze adviseurs intensief samenwerkten met scholen en leerbedrijven, voor duizenden studenten alsnog een plek of een alternatief gevonden, ook voor aankomende beveiligers.”

Extra bescherming nodig
Scholen kunnen het nieuwe dossier sinds 1 augustus 2021 gebruiken. Nu het klaar is blijft Van der Steur zich sterk maken voor de beroepsgroep. Zo vindt hij dat niet alleen hulpverleners zoals politieagenten en ambulancebroeders bescherming verdienen door de Wet uitbreiding taakstrafverbod waarover de Eerste Kamer discussieert, maar ook beveiligers. “Onze beveiligers hebben die extra bescherming nodig als er sprake is van geweld. Zij treden nu eenmaal op in situaties waar dat risico aanwezig is.”

Mooi beroep
Wat maakt de veiligheidsbranche zo aantrekkelijk voor mbo-studenten? Van der Steur: “Het is een mooi beroep en je kunt je er goed in ontwikkelen, of je nu kiest voor evenementenbeveiliging, objectbeveiliging of mobiele surveillance. Verder denk ik dat veel mensen nog niet weten hoe afwisselend en verantwoordelijk het werk is. Vandaar ook onze campagne #respectvoorbeveiligers. Tot slot is het natuurlijk leuk en vervullend om aan de veiligheid van Nederland te werken.”

Bron: SBB.