Onderzoeksraad adviseert APK voor grote publieke gebouwen

Er is onvoldoende zicht op de veiligheid van de constructie van gebouwen wanneer deze eenmaal in gebruik zijn. Bij gebouweigenaren staat de zorgplicht niet op het netvlies en de overheid houdt geen actief toezicht. Dit concludeert de Onderzoeksraad van Veiligheid naar aanleiding van het instorten van het dak van het AZ-stadion in Alkmaar in 2019.

De Onderzoeksraad adviseert nu om voor grote publieke gebouwen een controle van de constructie verplicht te stellen. Jeroen Dijsselbloem, voorzitter van de Onderzoeksraad voor Veiligheid: “Gegeven het opvallend grote aantal incidenten is een verplichte periodieke keuring van grotere gebouwen naar het oordeel van de Onderzoeksraad noodzakelijk.”

Verzwakte lasverbinding
Op zaterdag 10 augustus 2019 stortte een deel van het tribunedak van het AZ-stadion in. Het stadion was toen dertien jaar in gebruik. Uit het onderzoek blijkt dat de stalen dakconstructie al bij oplevering niet voldeed aan de bouwkundige eisen. Binnen enkele jaren ontstond er een scheur in een las. Tijdens het gebruik van het stadion is er nooit een grondige bouwkundige controle van de dakspanten geweest. Hierdoor bleef onopgemerkt dat de lasverbinding steeds verder verzwakte. Uiteindelijk stortte het dak in bij een belasting die veel lager was dan waartegen de constructie bestand moest zijn. Gedurende het onderzoek gaf de Onderzoeksraad daarom in augustus 2019 een tussentijdse waarschuwing voor de lasverbindingen in het resterende stadiondak.

60 incidenten in 20 jaar
Uit het onderzoek blijkt dat de instorting bij het AZ-stadion niet op zichzelf staat. Uit een inventarisatie van de Raad blijken er, in de afgelopen twintig jaar, bij ruim zestig gebouwen ernstige constructieve gebreken aan het licht te zijn gekomen. De Raad onderzocht al eerder voorvallen in de bouw, zoals de ingestorte parkeergarage bij Eindhoven Airport (2017), het ingestorte dak van de Grolsch Veste in Arnhem (2011) en de ingestorte betonvloer van de B-tower in Rotterdam (2010). Na het onderzoek naar de instorting van de parkeergarage in Eindhoven heeft de bouwsector een actieplan opgesteld om de controle van de constructieve veiligheid tijdens het ontwerp en de bouw van gebouwen te verbeteren. Wanneer een gebouw eenmaal in gebruik is genomen, blijkt deze controle echter nauwelijks plaats te vinden.

Verantwoordelijkheid
Gebouweigenaren zijn verantwoordelijk voor de constructieve veiligheid, maar hoe ze die moeten bewaken is niet uitgewerkt in de wet. Wanneer een gebouw in gebruik is, kunnen incidenten grote gevolgen hebben voor de aanwezige bezoekers. Jeroen Dijsselbloem: “Bezoekers van een publiek gebouw moeten kunnen rekenen op de veiligheid van het gebouw. Dat vergt van gebouweigenaren dat zij alert zijn op de constructieve veiligheid van hun gebouw.” Daarom doet de Raad de aanbeveling aan de minister van Binnenlandse Zaken om eigenaren van publiek toegankelijke gebouwen wettelijk te verplichten om periodiek onderzoek te laten doen naar de constructieve veiligheid van hun gebouw.

Aanbevelingen
Het onderzoek naar de instorting van het tribunedak van het AZ-stadion levert veiligheidslessen op voor zowel de bouwfase als de gebruiksfase van gebouwen. Anders dan bij de meeste eerder onderzochte voorvallen, heeft de instorting in het AZ-stadion zich niet tijdens de bouw, maar pas in de gebruiksfase voorgedaan. De Raad richt zich daarom in zijn aanbevelingen nu nadrukkelijk op de beheersing van veiligheidsrisico’s in de gebruiksfase.

De Onderzoeksraad voor Veiligheid doet de onderstaande aanbevelingen:

Aan de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties:

  1. Stel voor publiek toegankelijke gebouwen uit de gevolgklasse 32 wettelijk verplicht dat de eigenaren periodiek onderzoek laten doen naar de constructieve veiligheid van het gebouw en zo nodig maatregelen nemen ter verbetering daarvan. Laat dit periodiek onderzoek uitvoeren door een onafhankelijke, gecertificeerde deskundige.
  2. Zorg ervoor dat de diepgang en frequentie van het onderzoek proportioneel zijn aan de potentiële ernst in termen van gevaar voor mensen.
  3. Geef gemeenten de rol om toe te zien op de invulling van de wettelijke verplichting.
  4. Leg vast dat gebouweigenaren bij elke eigendomsoverdracht het complete bouwdossier, inclusief rapporten van inspecties, beoordelingen en eventuele herstelmaatregelen, overdragen aan de nieuwe eigenaar.
  5. Benut buitenlandse ervaringen met richtlijnen voor sportaccommodaties (Verenigd Koninkrijk) en met periodieke beoordeling van constructies (Duitsland).
  6. Geef – vooruitlopend op de wettelijke verplichting – eigenaren van gebouwen in gevolgklasse 3 een richtlijn voor de periodieke beoordeling van constructieve veiligheid, met een indicatie van diepgang en frequentie van het onderzoek.
  7. Benut daartoe het Protocol Beoordeling constructieve veiligheid Stadions Betaald Voetbal als voorbeeld.

Aan de partijen van het TOPoverleg Veiligheid (Bouwend Nederland, het Opdrachtgeversforum in de bouw, VNconstructeurs, Governance Code Veiligheid in de Bouw, Koninklijke NLingenieurs):

Zorg dat de lessen uit de instorting van het tribunedak van het AZ-stadion worden meegenomen in uw recent gelanceerde actieplan dat de veiligheid in de bouwsector structureel moet vergroten. Besteed hierbij in het bijzonder aandacht aan

  1. de kwaliteitscontrole op de uitvoering van en het onderhoud aan de constructie van gebouwen waar veel mensen komen (NEN-EN 1990 gevolgklasse 3);
  2. het bij oplevering van een gebouw aan de eigenaar verstrekken van een zorgvuldig samengesteld en compleet bouwdossier, met daarin aanwijzingen en aandachtspunten voor gebruik, periodieke inspectie en preventief onderhoud;
  3. een systematiek om voorvallen rond constructieve veiligheid te registreren en te analyseren, met als doel lering te trekken uit die voorvallen. Het is belangrijk om de lessen die hieruit volgen voor bouw en gebruik actief te verspreiden onder partijen in de bouwsector en onder gebouweigenaren. Overweeg aan te sluiten bij internationale initiatieven, zoals CROSS International.

Aan de KNVB:

  1. Bevorder – vooruitlopend op de wettelijke verplichting zoals vermeld in aanbeveling 1 – dat alle licentiehouders op zo kort mogelijke termijn het Protocol Beoordeling constructieve veiligheid Stadions Betaald Voetbal gaan volgen.
Deel dit artikel via: