Van de ongeveer 24.000 brandweermensen zijn er 19.000 vrijwilliger. Die vrijwilligers hebben dezelfde opleiding en doen hetzelfde werk als hun collega’s in loondienst en dat is in strijd met een EU-richtlijn, die minister Grapperhaus wil naleven. 26 mei debatteerde de Tweede Kamer over de kwestie.

De brandweer zou zonder vrijwilligers niet kunnen bestaan of aanzienlijk meer (belasting)geld gaan kosten. De Europese Deeltijdrichtlijn schrijft echter voor dat vrijwilliger die hetzelfde werk doen als betaalde collega’s recht hebben op hetzelfde loon en pensioen. Om hieraan te voldoen kan de minister alle vrijwilligers een arbeidscontract geven of ervoor zorgen dat er een verschil in opleiding en werkzaamheden komt. Zijn voorkeur gaat uit naar de laatste optie. Vrijwillige brandweerlieden zouden dan geen complexe branden meer mogen blussen en niet meerdere specialismen mogen hebben. De vrijwilligers voelen er echter niets voor om een soort tweederangs medewerkers te worden. Ook willen de meesten geen arbeidscontract, omdat zij dan verplicht op de kazerne moeten verblijven en hun reguliere baan moeten opzeggen.

Uitzondering
Nog een nadeel van de oplossing van Grapperhaus is dat beroepsmedewerkers het veel zwaarder gaan krijgen. Zeker als veel vrijwilligers de verandering een reden vinden om de brandweer vaarwel te zeggen. Kamerlid Michiel van Nispen van de SP pleitte ervoor om voor brandweervrijwilligers een uitzondering te maken in de Europese Deeltijdrichtlijn. Er zou met parttime-contracten gewerkt kunnen worden. Volgens gespecialiseerde juristen biedt de Deeltijdrichtlijn daar ook ruimte voor. De richtlijn is bedoeld om uitbuiting tegen te gaan en niet om vrijwilligerswerk onmogelijk te maken. Van uitbuiting is in dit geval geen enkele sprake, benadrukte Lillian Helder van de PVV. Ook de VVD is voorstander van een uitzondering voor brandweervrijwilligers. Grapperhaus heeft echter heel andere plannen. Hij wil de vrijwilligers het liefst breder inzetten, zodat zij voor alle taken van de Veiligheidsregio beschikbaar komen. Van Nispen vreest dat hierdoor het hele goedwerkende systeem van brandweervrijwilligers onderuit getrokken wordt.

Veiligheid staat op het spel
Na afloop van het debat zegde Grapperhaus aan de Tweede Kamer toe dat hij twee deskundigen naar de brandweerhervorming laat kijken. Ook is hij bereid om de komende tijd in Brussel te bepleiten dat het Nederlandse systeem uniek is en in stand moet blijven. Dat is de nadrukkelijke wens van de meerderheid van de Tweede Kamer, mede ook omdat 15 procent van de vrijwilligers al toegezegd heeft te zullen stoppen als de hervorming wordt doorgevoerd. De veiligheid staat op het spel, benadrukte Van Nispen. Grapperhaus waarschuwde dat de richtlijn niet zomaar genegeerd kan worden. Als één vrijwilliger deze gebruikt om een volwaardig salaris te claimen, kan dat tot gevolg hebben dat dit voor alle vrijwilligers wordt toegekend en dat wordt een grote kostenpost voor de overheid. Volgens hem hebben andere deskundigen de kwestie ook al uitgebreid bestudeerd en zijn die steeds tot dezelfde conclusies gekomen. Als tussenoplossing stelt Grapperhaus voor om de verplichte beschikbaarheid van brandweervrijwilligers te schrappen, om zo onderscheid met beroeps te creëren.