De Universiteit van Amsterdam mag van de rechter de Proctorio-software blijven gebruiken. Deze is bedoeld om te controleren of studenten tijdens thuis afgelegde tentamens niet frauderen. Vergelijkbare software wordt ook steeds populairder bij werkgevers, die thuiswerkers in de gaten willen houden.

Vrijdag vinden online tentamens plaats en die waren niet doorgegaan als de universiteit had moeten stoppen met het gebruik van de controlesoftware. Volgens de advocaat van de UvA wil men voorkomen dat straks gesproken wordt van ‘coronadiploma’s’, ofwel diploma’s waarvan het de vraag is of deze rechtmatig zijn behaald.
Proctorio is een programma waarmee medewerkers van de universiteit tijdens het tentamen via de webcam, microfoon en toetsaanslagen de student in de gaten kunnen houden. De beelden worden opgeslagen, zodat deze bij verdenkingen van fraude nader bestudeerd kunnen worden.

Kort geding
De Centrale Studentenraad heeft begrip voor de maatregel, maar vindt niet dat studenten verplicht mogen worden om deze inbreuk op hun privacy te tolereren. Daarom had deze een kort geding aangespannen tegen de universiteit. Ook de Universiteit van Tilburg maakt gebruik van Proctorio en ook daar is protest. De advocaat van de Studentenraad bepleitte het gebruik van alternatieven, die privacyvriendelijker zijn. Maar de UvA wist hard te maken dat daarmee bij grotere tentamens geen goede controle mogelijk is. Volgende week komt de rechter met het vonnis. Tot die tijd mag de UvA studenten verplichten het gebruik van Proctorio te accepteren.

Werkgevers
Niet alleen universiteiten verkiezen controle boven vertrouwen. Door de coronacrisis wordt aanzienlijk meer thuis gewerkt en werkgevers zijn er niet altijd van overtuigd dat hun personeel thuis evenveel inzet vertoont als op kantoor. Dat kunnen zij controleren met computerprogramma’s van bedrijven als Hubstaff, Interguard, Teramind en WorkExaminer. Die houden precies bij wanneer werknemers zijn ingelogd en wat zij gedurende die tijd doen. Interguard liet NRC weten dat sinds het uitbreken van de coronacrisis de export naar Nederland is verdrievoudigd. Hubstaff had zo’n honderd Nederlandse klanten. De laatste maanden nam dat aantal toe tot 220. Ook de andere twee bedrijven zien een forse toename van het aantal klanten in Nederland. Werkgevers betalen voor het gebruik zo’n 80 euro per jaar per externe werkplek.

Amerikaanse principes
Dat de ‘spionageprogramma’s’ volgens Amerikaanse principes zijn ontworpen blijkt duidelijk uit de functionaliteit. Werkgevers kunnen vooraf definiëren wat zij als productief en als niet-productief beschouwen. Aan het einde van de dag is dan precies na te gaan hoe lang de werknemer productief is geweest. Per werknemer wordt zo een score bijgehouden, zodat werknemers ook makkelijk met elkaar vergeleken kunnen worden. Er kan zelfs een lijst worden uitgedraaid met bovenin de meest productieve en onderaan de minst productieve werknemer. Altijd handig als er op loonkosten bezuinigd moet worden. Sommige functies, zoals meekijken op het beeldscherm, werken vanwege de privacywetgeving niet in Europa. Deze functie is echter wel weer met een vordering van justitie te activeren, bij bijvoorbeeld fraudeonderzoek.

Callcenters
De software voor het monitoren van werknemers wordt vooral in de sector callcenters gebruikt. De groei van het gebruik zal zeker te maken hebben met het feit, dat juist hier aanzienlijk meer thuisgewerkt wordt. In de callcenters zelf wordt al veel langer gemonitord hoe medewerkers presteren. Met de Amerikaanse software wordt dat nu ook op afstand mogelijk.
Demi Grandiek, juridisch adviseur bij ICTRecht, zegt tegenover NRC dat gebruik van de controlesoftware legitiem is. Wel moeten werknemers hier vooraf over worden geïnformeerd en dienen werkgevers hard te kunnen maken dat het belang ervan opweegt tegen de inbreuk op de privacy. Ook mag niet worden afgeweken van het omschreven doel. Grandiek betwijfelt overigens of productiviteitsbewaking van thuiswerkers aanvaardbaar is. Daar zal uiteindelijk een rechter over moeten beslissen.