Uit onderzoek in opdracht van de gemeente Haarlemmermeer, waarin Schiphol ligt, blijkt de luchthaven vol ‘blinde vlekken’ te zitten, waar criminele bendes vrij spel hebben. Zo streng als passagiers worden gecontroleerd, zo afwezig is de beveiliging achter de schermen, aldus de onderzoekers.

Het onderzoek, uitgevoerd door het bekende Bureau Beke, is onderdeel van het project Orville, dat tot doel heeft barrières op te werpen tegen de mogelijkheden om op Schiphol ondermijnende criminaliteit te plegen. Hiertoe wordt nauw samengewerkt met publieke en private partners. Met het onderzoek wilde de gemeente Haarlemmermeer een beeld krijgen van de aard en omvang van de ondermijnende criminaliteit op de luchthaven.
De conclusies zijn vernietigend. Burgemeester Marianne Schuurmans: “Ik ben blij dat dit rapport er nu ligt. Zowel publieke als private partijen op Schiphol zijn doordrongen van de urgentie van de aanpak van ondermijning en werken daarbij intensief samen. Het rapport laat zien waar versterkingen nodig zijn en mede op basis daarvan kunnen we de bestaande maatregelen om ondermijning te bestrijden, prioriteren en uitvoeren. Streven is om in gezamenlijkheid van goed naar nog beter te gaan.”

Drugssmokkel eenvoudig
Volgens de onderzoekers zijn op Schiphol smokkelbendes actief, waar de douane en de marechaussee onvoldoende vat op krijgen. Zij spraken met ruim honderd betrokkenen, zoals bestuurders, ondernemers en medewerkers van beveiligingsbedrijven, marechaussee en douane. Daaruit kwam naar voren dat de beveiliging van Schiphol sterk gericht is op het tegenhouden van kwaadwillende passagiers. Waar passagiers komen patrouilleren marechaussees met zware wapens, maar op de overige locaties, zoals de bagagekelders, hebben criminelen vrij spel. Zo zou het voor medewerkers in de bagagekelder niet moeilijk zijn om drugs uit bagage te halen en die na werktijd over te dragen aan smokkelaars. Er is onvoldoende cameratoezicht en ook de controle laat te wensen over. Daar tegenover staan enorme verdiensten, als de medewerkers zich inlaten met criminelen. Eerlijke medewerkers worden – zo nodig met harde hand – geïntimideerd, gepest en bedreigd om hen het zwijgen op te leggen.

Schiphol-Oost
Een andere zwakke plek van betekenis is Schiphol-Oost. Het ‘oude’ Schiphol is vooral bedoeld voor privévliegtuigen en onderhoud. Van toegangscontrole is volgens medewerkers nauwelijks sprake. Schoonmakers en onderhoudspersoneel kunnen zo drugs uit privévliegtuigen in ontvangst nemen en die buiten de luchthaven aan hun opdrachtgevers overdragen. Schiphol blijkt zelfs niet te weten welke bedrijven op het terrein gevestigd zijn. Dat kunnen bedrijven zijn die alleen als dekmantel voor criminaliteit dienen. Ook is niet bekend welke mensen er werken. De screening is beperkt en er wordt veel met uitzendkrachten gewerkt. Mensen krijgen wel een zogenoemde Schipholpas, maar daarvan zijn er 57.000 in omloop. Alle dragers hebben toegang tot ‘airside’, het beveiligde deel van de luchthaven. 2300 passen geven toegang tot extra beveiligde zones. Het bizarre is dat als een medewerker betrapt wordt op een misdrijf, de toegangspas niet direct ongeldig kan worden gemaakt. Dat kan pas nadat de verdachte veroordeeld is. Schiphol Group kan de pas niet blokkeren, omdat niet over de persoonsgegevens van de pashouder mag worden beschikt. Verder wordt niet bijgehouden wanneer pashouders op het terrein zijn, zodat mensen ongemerkt buiten werktijd het beveiligde deel van de luchthaven op kunnen. Ook ontslagen medewerkers blijken regelmatig nog over een geldige pas te beschikken.

Directieleden als drugscrimineel
De onderzoekers concluderen dat de organisatie van de luchthaven en de daar actieve beveiligingsbedrijven zijn geïnfiltreerd door criminelen. In totaal zouden er zestig bedrijven op Schiphol actief zijn, waarvan niet uitgesloten wordt dat die zich inlaten met criminelen. Onder hen schoonmaakbedrijven waarvan directieleden als drugscrimineel actief zijn geweest. Hun medewerkers kunnen volgens de onderzoekers vuilniszakken vol drugs wegsluizen, zonder dat iemand dat merkt. Volgens de onderzoekers zijn criminele netwerken overal geïnfiltreerd op Schiphol en hebben zij een gedegen kennis van de logistieke processen en de werkwijze van veiligheidsdiensten als douane en marechaussee. Criminelen doen voortdurend pogingen om douaniers en marechaussees te beïnvloeden of proberen zelf bij de diensten aangenomen te worden.

Drugsvangsten
Ondanks de falende beveiliging worden dagelijks gemiddeld twee drugsvangsten gedaan op de luchthaven. Maar dat is volgens de onderzoekers het topje van de ijsberg. De veiligheidsdiensten krijgen geen vat op de bendes en hebben niet de onderzoekscapaciteit die nodig is om sleutelfiguren op te sporen. Die zijn zelf niet actief op Schiphol, maar laten houders van een Schipholpas het vuile werk doen. Sommigen doen de smokkelklusjes, anderen voorzien de criminelen van essentiële informatie. Schiphol erkent dat er meer gedaan moet worden om de criminaliteit op de luchthaven aan te pakken. Op de eerste plaats wil men de gelegenheidsstructuren op het bedrijventerrein Schiphol Oost aanpakken. Ook wordt de bedrijfsgerichte aanpak omgevormd tot een branchegerichte aanpak om misbruik van logistieke processen op de luchthaven door criminelen te voorkomen en de publiek-private slagkracht te vergroten. Er komen nieuwe bewustwordingscampagnes voor medewerkers, zodat die op de hoogte zijn van de persoonlijke risico’s van het samenwerken met criminelen. Er is namelijk meestal geen ‘weg terug’. Verder wil men de huidige smokkelmethodes gerichter aanpakken.