Ongeveer een jaar geleden, op 24 juni, versoepelde het kabinet in versneld tempo de coronamaatregelen, ging collectief op reces en ontmantelde de crisisorganisatie. Dat bleek een cruciale misstap, zo stelt adviseur crisisbeheersing Gert-Jan Ludden vast.

We hebben gezien wat er daarna gebeurde. Een volgende coronagolf diende zich aan. We werden onaangenaam verrast en waren niet meer goed voorbereid. Tot medio mei dit jaar hebben we doorlopend te maken gehad met een hoog aantal besmettingen en overvolle ic’s. Met als gevolg een stevig pakket aan coronamaatregelen. Ook nu dalen de besmettingsaantallen en ziekenhuisopnames in rap tempo en wordt het openingsplan versneld uitgevoerd. Er ontstaat een euforiestemming die verdacht veel lijkt op de situatie van vorig jaar. Hebben we wel geleerd en wordt er niet dezelfde fout gemaakt?

Zomerse verslapping
Het heeft er alle schijn van dat men in Den Haag meer bezig is met de kabinetsformatie en het onderzoek naar de mondkapjesdeal van Sywert van Lienden dan met de crisisaanpak. Het coronanieuws dat momenteel tot ons komt bestaat voornamelijk uit ontblote bovenarmen van bekende Nederlanders waar een injectienaald in belandt. De persconferenties zijn schaars geworden en de media-aandacht voor de coronacrisis slinkt. Zelfs Gommers en Kuipers stralen uit dat het ergste nu wel achter de rug is. Het RIVM heeft al aangegeven dat ze niet meer met wekelijkse publicaties van cijfers komen en schalen af. Het is ook niet geheel toevallig dat het merendeel van de Europese landen in vakantietijd plotseling geel kleurt. Alles duidt weer op een ‘zomerse verslapping’.

Vierde coronagolf?
Volgens deskundigen doet het vaccin z’n werk en na de zomer zullen we volgens Hugo de Jonge het normale leven weer kunnen hervatten. Misschien krijgt hij gelijk, maar het is ook goed mogelijk dat de situatie in september weer verslechtert en dat een vierde coronagolf ons land overspoelt. Op dat scenario moeten we voorbereid zijn. Onderschatting is een beginnersfout die niet mag worden gemaakt, zo waarschuwde het Red Team onlangs nog het kabinet.

Indiase D-variant
De besmettingscijfers in het Verenigd Koninkrijk lopen alweer behoorlijk op, er zijn veel arme landen waar nog niet wordt gevaccineerd en de kans dat de (Indiase) D-variant van het virus, die veel besmettelijker is dan de (Britse) A-variant, na de zomer gaat toeslaan is realistisch. Maar dat niet alleen. De crisis roept nog tal van vragen op die een antwoord van het crisiskabinet of van de veiligheidsregio’s vereisen. Het reizen naar risicovolle gebieden en het quarantainebeleid, de beschermingsduur van vaccins en het Europese vaccinatiepaspoort, het preventief testen op scholen, de organisatie van evenementen en de handhavingsproblematiek nu het overal drukker wordt, zijn daarvan slechts enkele voorbeelden.

Drie deelgebieden
Daar komt nog bij dat deze crisis niet alleen een volksgezondheidscrisis is, maar ook een economische en sociaal-maatschappelijke. Op alle drie deelgebieden moeten het crisiskabinet en de Tweede Kamer zich maximaal inspannen om de juiste maatregelen te nemen voor de herstelfase van ons land. Dat vergt focus, accuratesse, een multidisciplinaire aanpak en een gedegen afstemming met de veiligheidsregio’s en gemeenten.

Ernstige misrekening
Den Haag moet in de zomermaanden dus waakzaam en dienstbaar blijven en zeker niet in verband met reces acht weken de deuren sluiten. De samenleving krijgt dan het gevoel dat we er al zijn en gooit alle remmen los. Dat zou wel eens een ernstige misrekening kunnen zijn. Daarom is het continueren van een zichtbare crisisorganisatie op rijksniveau met twee- tot driewekelijkse persconferenties uitermate belangrijk. Daarmee creëer je bewustwording en een urgentiegevoel en wordt de bevolking bij voortduring geïnformeerd omtrent de actuele ontwikkelingen. Ook goed nieuws is nieuws! Natuurlijk snakken we er allemaal naar het normale leven op te pakken en willen we met onze dierbaren genieten van een prachtige (sport)zomer met hopelijk veel oranjesucces. Tegelijkertijd blijft alertheid geboden in deze fase van de pandemie. In ons aller gedrag, maar zeker ook in de (Haagse) crisisaanpak. We mogen nu niet weer in dezelfde valkuil stappen als vorig jaar.

Gert-Jan Ludden