Pilot met regionaal reisverbod openbaar vervoer

In 2021 zijn er in het openbaar vervoer 2327 incidenten gemeld. In 2020 ging het nog om 2083 gevallen. Om deze toename te keren wordt gezocht naar nieuwe mogelijkheden om veroorzakers uit het openbaar vervoer te weren. Een landelijk OV-verbod is nog niet mogelijk, maar men gaat wel experimenteren met een regionaal OV-verbod.
Dat zegt staatssecretaris Heijnen van Infrastructuur en Waterstaat in antwoord op Kamervragen. De pilot start na de zomer in Noord-Oost Nederland, waar veel problemen zijn met asielzoekers uit veilige landen. Deze mensen maken geen kans op een verblijfsvergunning en hebben dus niets te verliezen. Voor met name het OV-personeel op de buslijn van Ter Apel naar Emmen en de trein van Emmen naar Zwolle vormen zij een ware plaag. Maar ook elders neemt de agressie richting OV-personeel toe. Dat gebeurde vooral in de periode dat mondkapjes verplicht waren.
Geen landelijk reisverbod
Heijnen benadrukt dat het onaanvaardbaar is dat OV-medewerkers fysiek en verbaal worden mishandeld. Als een persoon zich schuldig maakt aan een geweldsdelict, zal de politie een proces-verbaal opmaken van geweld tegen een medewerker met een publieke taak. Ook kan de vervoerder de mishandelaar een reis- of verblijfsverbod opleggen. Het afgelopen jaar zijn er 1050 OV-verboden uitgevaardigd op verschillende lijnen.
Op de vraag of Heijnen bereid is om te streven naar het standaard opleggen van landelijke ov-verboden bij agressief geweld van reizigers antwoordt hij: “Op dit moment worden reisverboden opgelegd door vervoerders op lijnen waarop desbetreffende vervoerders rijden. Voor wat betreft het bereik van een reisverbod, geldt dat dit moet worden beperkt in tijd, omvang en plaats. Hiertoe is een leidraad opgesteld door het Openbaar Ministerie in samenwerking met vervoerders en politie waarin delicten met bijbehorende strafmaten staan beschreven. Bij het bepalen van de omvang van het verbod, zoals een permanent OV-verbod, is het belangrijk om de proportionaliteit niet uit het oog te verliezen. In de leidraad voor het opleggen van reis- en verblijfsverboden (2015) heeft het Openbaar Ministerie hierom ook opgenomen dat het geen mogelijkheden ziet voor een landelijk reisverbod .
Pilot met regionaal reisverbod
Om de opties te verkennen voor een breder bereik voor reisverboden, wordt er door de provincies Overijssel, Gelderland en (regionale) vervoerders een pilot opgestart voor een regionaal reisverbod in Oost-Nederland. De pilot regionaal reisverbod is bedoeld om inzicht te bieden in de juridische en organisatorische mogelijkheden voor het opleggen en handhaven van een regionaal reisverbod door meerdere vervoerders op meerdere lijnen bij geweldsmisdrijven. De pilot start in de tweede helft van 2022.
In Rotterdam geldt al een uitgebreid ov-verbod, waar ook spuugincidenten en wapenbezit in worden opgenomen. Voor wat betreft navolging hiervan zegt de staatssecretaris dat er op dit moment een categorisering van incidenten is op basis van de zwaarte en de ernst van de overtreding. De categorisering in A, B en C-incidenten met daaraan gekoppeld de duur van een verbod, is door het Openbaar Ministerie in afstemming met de vervoerders in de eerder genoemde leidraad in detail vastgelegd. A-incidenten gelden als strafbare feiten (waaronder agressie- en geweldsincidenten), B-incidenten als overtredingen van de Wet personenvervoer en C-incidenten worden aangemerkt als overtredingen van het Besluit personenvervoer of de geldende huisregels. Deze categorisering laat zien dat er een breed scala van ongewenst gedrag is gedefinieerd, waaronder ook spugen en wapenbezit, dat valt onder het bereik van een reisverbod. Een vervoerder die reis- of verblijfsverboden wil gaan toepassen moet in overleg met het Openbaar Ministerie aangeven en in een plan van aanpak omschrijven voor welke concrete typen incidenten de vervoerder het verbod wil kunnen gaan opleggen.