In Nederland zijn ruim 560 zorgondernemingen actief waar sprake is van twijfelachtige omstandigheden in de bedrijfsvoering. Deze bijzonderheden, zoals uitzonderlijk hoge winsten, een ongebruikelijke verhouding tussen omzet en personeelskosten of een link met bedrijven met een verhoogd risico op ondermijning, duiden mogelijk op fraude met zorggeld.

Dit blijkt uit onderzoek van RTL Nieuws naar signalen van criminele inmenging in de zorg, op basis van data aangeleverd door Graydon.
Graydon heeft risico-indicatoren in kaart gebracht van 70.000 bedrijven in het sociale domein. Uit verder onderzoek van RTL Nieuws blijkt dat bij 567 zorgaanbieders in 212 gemeenten sprake is van drie of meer risico-indicatoren, zoals opvallende winsten en risicovolle andere bedrijven in hun netwerk. Dit betekent een groot risico op witwassen, fraude en andere vormen van criminaliteit.

Soorten instellingen
Bijna een kwart van deze bedrijven (22,4%) is bij de Kamer van Koophandel ingeschreven als thuiszorgorganisatie. Een even groot deel wordt gevormd door huizen en dagverblijven voor zowel verstandelijke als niet-verstandelijke gehandicapten. Daarnaast komen ook praktijken van psychotherapeuten, psychologen en pedagogen en jeugdzorginstellingen met overnachting en dagverblijven regelmatig voor in de lijst.

Combinaties van risico-indicatoren
Bij de ruim 560 bedrijven is sprake van een combinatie van een lage loonratio (de verhouding tussen personeelskosten en omzet), ongebruikelijk hoge winsten, een link met vastgoed of een link met een faillissement uit het verleden, veel wijzigingen in de rechtsvorm en/of bestuurders in korte tijd, overschrijding van de wet op topinkomens (WNT) of een hoge ZZP-omzet. Verder hadden bijna alle bedrijven een link met andere bedrijven in sectoren met een verhoogd risico op ondermijning, zoals branches waarin veel contant geld omgaat.

Zorgfraude
“Deze factoren staan bekend als mogelijke signalen van zorgfraude en zijn daarom door RTL Nieuws in samenspraak met het Informatieknooppunt Zorgfraude (IKZ) en Regionale Informatie en Expertise Centra (RIEC’s) als de belangrijkste risico-indicatoren voor dit onderzoek benoemd”, aldus Roberto Tessaro, senior consultant publieke sector bij Graydon.

Minimaal 100 miljoen euro schade
Een combinatie van drie of meer risico-indicatoren versterkt de verdenking van zorgfraude, iets wat met name in de thuis- en jeugdzorg een groot probleem is. Die fraude trekt een forse wissel op de begroting van gemeenten. Zij lijden namelijk zwaar onder de hardnekkige zorgfraude, waarover jaarlijks meer dan zeshonderd keer alarm wordt geslagen en die voor minimaal honderd miljoen euro per jaar aan schade zorgt.

Gemak
Door RTL Nieuws benaderde experts schrikken van het gemak waarmee een kwetsbaar product kan worden misbruikt en pleiten voor meer regels en toezicht. “Het is opvallend dat maar liefst de helft van al deze bedrijven (45,7%) is opgericht na 1 januari 2015, het moment waarop gemeenten verantwoordelijk werden voor de uitvoering en financiering van jeugdzorg en zorg aan langdurig zieken en ouderen”, aldus Tessaro. “Dit soort fraude tegengaan vergt veel tijd, mankracht en budget van gemeenten en zorgkantoren. Het onderzoek van RTL Nieuws biedt, in combinatie met onze beschikbare data, handvatten om zorgaanbieders te monitoren, zodat mogelijke signalen van zorgfraude sneller en gerichter worden opgespoord.”