In de eerste zes maanden van deze pandemie zijn er wereldwijd meer dan 600 incidenten van geweld en intimidatie tegen medisch personeel en patiënten geregistreerd, gerelateerd aan uitbraken en besmettingen van het coronavirus. Dat blijkt uit gegevens van het Internationaal Comité van het Rode Kruis (ICRC).

Van de 611 incidenten, in meer dan 40 verschillende landen, was er in 20 procent van de gevallen sprake van fysiek geweld. 15 procent ging om discriminatie die werd gevoed door angst voor besmetting en bij nog eens 15 procent van de incidenten werden zorgmedewerkers of patiënten bedreigd. Zorgwekkend is dat deze cijfers alleen de bekende incidenten betreft. Het daadwerkelijke aantal zal waarschijnlijk veel hoger liggen.

Groot effect op mentale en fysieke gesteldheid
“Deze crisis brengt medisch personeel in gevaar, in tijden waarin we ze het hardste nodig hebben”, zegt Maciej Polkowski, hoofd van het ICRC Health Care in Danger initiatief. “Veel van hen hebben te maken gekregen met beledigingen en bedreigingen of zijn het slachtoffer geworden van fysiek geweld. De angst voor dit soort incidenten, samen met het gebrek aan juiste persoonlijke beschermingsmiddelen, heeft grote effecten op de mentale en fysieke gesteldheid van medisch personeel en hun families.”

Verschillende oorzaken
De oorzaken van agressie tegenover zorgpersoneel en patiënten lopen uiteen. Incidenten waarbij leden van de lokale gemeenschap betrokken waren, kwamen vaak voort uit een angst voor de verspreiding van het coronavirus. Wanneer de bedreigingen of het fysiek geweld geuit werd door een patiënt of een familielid, kwam dit vaak door verdriet om een gestorven familielid of angst dat een geliefde het niet zou overleven. Ook het feit dat rituelen zoals begrafenissen niet altijd mogelijk zijn, door COVID-19 veiligheidsmaatregelen, is één van de redenen dat familie agressie uit tegenover medisch personeel.

Ook geweld tegen patiënten
In driekwart van de gevallen is het fysieke of verbale geweld gericht op zorgpersoneel. Patiënten en mensen die worden verdacht van besmetting met het coronavirus zijn in ruim een vijfde van de geregistreerde incidenten het slachtoffer. In zo’n 5 procent van de incidenten is het geweld of de intimidatie gericht op ontheemden of vluchtelingen.

Wereldwijd incidenten
Over de hele wereld zijn incidenten van agressie tegen zorgpersoneel en patiënten gemeld. In Afghanistan werd het grootste COVID-19 isolatiecentrum voor een halve dag gesloten wegens onenigheid tussen familie van een overleden patiënt en zorgpersoneel. In de Filipijnen moesten een zorgmedewerker en zijn zoons hun huis verlaten nadat ze door buren werden lastiggevallen, gediscrimineerd en hun elektriciteit werd afgekapt. In Colombia werd een ambulance geblokkeerd die in het gebied kwam screenen op coronapatiënten. En in de Centraal Afrikaanse Republiek vielen familieleden van een overledene het zorgpersoneel aan omdat zij het lichaam niet mochten komen ophalen.

Collectief gevoel voor menselijkheid
De ICRC roept overheden en gemeenschappen op om de misinformatie aan te pakken die deze incidenten aanwakkert en om te zorgen dat zorgpersoneel in een veilige omgeving hun werk kan doen. “Angst voor besmetting en het gebrek aan basale kennis rondom het coronavirus zijn vaak de achterliggende redenen voor geweld tegen medisch personeel en patiënten”, zegt dr. Esperanza Martinez, hoofd gezondheidszorg bij de ICRC. “Om zorgpersoneel, medische faciliteiten en patiënten te beschermen tegen geweld is het uiterst belangrijk om juiste informatie te verspreiden over de oorsprong en de verspreiding van het virus. Medisch personeel, patiënten of specifieke bevolkingsgroepen mogen niet worden gestigmatiseerd of beschuldigd voor de aanwezigheid of de verspreiding van het coronavirus. Om door deze pandemie heen te komen, moeten we ons collectieve gevoel voor menselijkheid versterken.”