Integrale veiligheid en crisismanagement zouden in het beleid van elke organisatie verankerd moeten zitten. De praktijk is helaas anders. Het blijkt moeilijk te zijn de put te laten dempen als het kalf nog niet verdronken is, zo concludeerden experts tijdens het Congres Integrale Veiligheid 2025, dat dinsdag plaatsvond in De Haagse Hogeschool.

Het congres was in eerste instantie bedoeld voor alumni (oud-studenten) integrale veiligheidskunde, maar iedereen die interesse had was welkom. Zo namen ook veel mensen deel die nog bezig zijn met hun studie. Vooral studenten van De Haagse Hogeschool, maar ook een flink aantal uit het noorden van het land. Prof.dr. Rutger Leukveld heette hen welkom en vertelde hoe hij zo’n 25 jaar geleden als een van de eersten de opleiding volgde. “Toen werd er nog met geen woord over cyber en ondermijning gerept, terwijl dat nu hoofdonderdelen van de opleiding zijn.” “Het gaat nu vooral om cyberweerbaarheid”, vervolgde dr. Remco Spithoven, lector online weerbaarheid bij Hogeschool Saxion en initiatiefnemer van het congres. “Want er is geen delict meer te bedenken zonder digitale component. Digitalisering heeft dan ook een megagrote impact op ons vakgebied. Criminelen maken volop gebruik van de gelegenheid die digitalisering biedt, dus kunnen we met de aanpak van criminaliteit niet achter blijven. Cyber is allang niet meer alleen relevant voor techneuten.”

Paradigma shift nodig

De overheid is volgens Spithoven nog altijd terughoudend met de aanpak van cybercriminaliteit. Daarom onderzoekt hij met zijn team wat burgers en bedrijven zelf kunnen doen om weerbaarder te worden. “Je moet vooral niet denken dat er niets te doen is aan cybercrime. Maar er is een paradigma shift nodig. We kijken nu alleen naar wat er fout gaat, terwijl het in 99,999 procent van de tijd goed gaat. We kunnen het meeste leren van wat er goed gaat en dat versterken.” Iets anders waar de lector mee wil afrekenen is de stelling dat de mens altijd de zwakke schakel is. “De zwakke schakel is een organisatie waar een individu een fout kan maken die voor fatale schade zorgt. De mens is wel cruciaal als het gaat om weerbaarheid. Die moet je dus niet belemmeren, maar juist versterken.”

Trumpiaanse interventie nodig

De bekende criminoloog dr. Marnix Eysink Smeets vertelde waarom de Vereniging van Nederlandse Gemeenten oproept tot een breed debat over het veiligheidsbestel. Mensen volgens zich volgens hem onzeker en gekrengt en gaan daarom ‘gekke dingen doen’. “Het is de vraag of het veiligheidsbeleid daarop berekend is. Wat we nodig hebben is een Trump die het interne veiligheidsbestel vlottrekt, zoals hij dat ook met de NAVO heeft gedaan. We weten al dertig jaar dat het leger niet voldoet en nu de steun van de VS dreigt weg te vallen, gaan we dat ineens in orde maken. Met onze interne veiligheid is feitelijk hetzelfde aan de hand. De lokale politiezorg is jaren geleden al door de hoeven gezakt en het wordt er alleen maar erger op. Het OM wil nu zelf voor rechter spelen, omdat de rechtspraak het niet meer aankan. En intussen bleef de criminaliteit maar stijgen. Totdat de Commissie Roethof de basis legde voor het huidige integraal veiligheidsbeleid. Helaas kwam de uitvoering daarvan in het gedrang toen bij het superministerie van Justitie & Veiligheid de grote verbouwing begon. Met de nationale politie werd de afstand tot het lokale bestuur weer vergroot en verzuimde men te reageren op ontwikkelingen als digitalisering en terrorisme. Inmiddels is een achterstand opgelopen die door de veel te krappe bezetting niet meer in te halen is. Het beschermen van de minister vindt men intussen belangrijker dan het oplossen van de problemen. Tijd dus voor een Trumpiaanse interventie!”

Op het goede pad houden

Mathijs Zwinkels, ervaringsdeskundige en initiatiefnemer van Universiteit van de Straat, ging in op de noodzaak van het op het goede pad houden van jongeren. “Ze vragen daar niet zelf om, dus moet je ze actief benaderen.” Jongeren raken volgens Zwinkels makkelijk in de ondermijning verstrikt. Hetzelfde geldt voor bedrijven en dan met name in de horeca. Geld lokt altijd en daar hebben vooral drugscriminelen geen gebrek aan. Om deze vormen van criminaliteit aan te pakken is goed zicht nodig op wat er verandert. “De laatste bankoverval zal zo rond 2015 hebben plaatsgevonden. Criminelen hebben nu makkelijkere en minder risicovolle manieren gevonden om aan veel geld te komen. Een gevolg is dat iedereen er mee te maken kan krijgen, zowel als slachtoffer als als medepleger. Opsluiten is volgens Zwinkels geen oplossing. “Wel als het gaat om beroepscriminelen waartegen je de maatschappij moet beschermen, maar jongeren kan je beter begeleiden naar een goede toekomst. En doe dat samen met de doelgroep! Ook in de gevangenis zijn gedetineerden nodig om het personeel te helpen de rust en orde te bewaren. Investeer dus in mentale begeleiding. Wij doen dat nu op een aantal Amsterdamse scholen en met succes. Jongeren voelen zich niet langer onaantastbaar als zij zich realiseren wat de consequenties kunnen zijn van hun gedrag.”

Workshops

Na de lunchpauze kon nog een aantal workshops worden gevolgd. Een van de onderwerpen was intelligence gestuurd werken bij de aanpak van ondermijnende criminaliteit. Andere onderwerpen waren een stedelijk digitaal crisisplan, veiligheid in het betaald voetbal, integrale veiligheid in jouw organisatie: de drie grootste uitdagingen én hoe je deze oplost, slachtofferschap en weerbaarheid rond online criminaliteit, cyberweerbaarheid bij organisaties en table top aanpak ondermijnende criminaliteit.
Het was bijzonder dat kosteloos kon worden deelgenomen aan het uitstekend georganiseerde congres. Dat was mede te danken aan De Haagse Hogeschool die de aula en enkele leslokalen ter beschikking gaf en enkele sponsors. Volgend jaar vindt weer een Congres Integrale Veiligheid plaats. Namelijk op 6 oktober in Rotterdam.