Sinds een jaar zijn organisaties verplicht zich in het UBO-register te laten inschrijven. Dit roept veel bezwaren op. Vooral omdat iedereen zo kan nagaan hoeveel vermogen iemand heeft. Het Europees Hof moest er aan te pas komen om deze inbreuk op de privacy te beperken.

Het UBO-register is bedoeld om witwassen en andere vormen van financiële criminaliteit tegen te gaan. Zoals het is opgezet, is het echter ook geschikt om toegang te krijgen tot zeer gevoelige informatie, zoals woonadressen van bestuurders en de grootte van hun belang in bedrijven. Criminelen kunnen zo voor slechts 2,50 euro bij de Kamer van Koophandel informeren of iemand interessant is om afgeperst of ontvoerd te worden.

Toegang beperkt
Minister Kaag besloot daarom het register tijdelijk te sluiten , en onderzoek te doen naar de toekomst ervan. 17 november viel het besluit om het register helemaal niet meer voor het publiek te openen. De Eerste en Tweede Kamer moeten nog wel instemmen met deze wetswijziging. De toegang tot de UBO-registers wordt dan beperkt tot instanties met een wettelijke taak bij het voorkomen en tegengaan van fraude, witwassen en terrorismefinanciering.

Legitiem belang
Daarnaast kunnen personen en instanties toegang tot het UBO-register krijgen als zij een legitiem belang hebben, zoals pers en ngo’s. Aanleiding hiervoor is de uitspraak van het Hof van Justitie van de Europese Unie van november 2022. Waar voorheen iedereen toegang had tot het register wordt met dit voorstel geregeld dat de toegang wordt beperkt tot een aantal partijen. Hiermee wordt de privacy van de personen in de UBO-registers beter gewaarborgd. De ministerraad heeft ingestemd met de wijzigingswet van minister Kaag van Financiën, minister Yesilgöz-Zegerius van Justitie en Veiligheid en minister Adriaansens van Economische Zaken en Klimaat.

In de UBO-registers staat wie de eigenaar is van een organisatie, of wie zeggenschap of een belang heeft (de Ultimate Beneficial Owner). De UBO-registers helpen criminele activiteiten zoals fraude, witwassen en terrorismefinanciering voorkomen en opsporen, omdat het zo duidelijk wordt wie de daadwerkelijk belanghebbende is achter een bepaalde organisatie.

Witwassen
Banken, notarissen en bevoegde autoriteiten kunnen toegang krijgen tot UBO-informatie uit de registers om witwassen aan te pakken en te voorkomen. Journalisten en maatschappelijke organisaties kunnen toegang krijgen als zij zich bezighouden met onderzoek naar personen achter een bedrijf of organisatie in het kader van het opsporen van fraude, witwassen en terrorismefinanciering. In dit geval wordt gesproken van een legitiem belang. Wat dit precies inhoudt zal de komende tijd in een besluit verder worden uitgewerkt. Dit besluit wordt volgend jaar geconsulteerd via internet.

Aanpassingen
Eerder dit jaar is het wetsvoorstel openbaar geconsulteerd. Het voorstel is naar aanleiding van deze internetconsultatie op een aantal punten aangepast. De belangrijkste aanpassing is dat ook medeoverheden, zoals gemeentes en provincies, toegang kunnen krijgen tot de registers om in die gevallen waarin het noodzakelijk is, te voorkomen dat de overheid misbruikt wordt voor criminele activiteiten.
De ministerraad heeft ermee ingestemd de Wijzigingswet voor advies aan de Raad van State te zenden. Daarna volgt de parlementaire behandeling.