Minimaal, beperkt, aanzienlijk, substantieel en kritiek zijn de terreur dreigingsniveaus die in Nederland gelden voor het publiek, bedrijven en overheden. Een escalatieladder waarvan de inhoud slechts bekend is bij een select groepje mensen in Den Haag. De niveaus bieden geen enkel houvast aan de rest van de samenleving.

Velen interpreteren het dreigingsniveau van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) dan ook als een vaag weeralarm. Sinds 2013 was niveau substantieel van kracht en recentelijk heeft de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) bekend gemaakt dat we teruggaan naar fase aanzienlijk. Het suggereert dat er minder dreiging is, maar niemand weet wat dat precies betekent. Er wordt geen uitleg gegeven en de vraag rijst of er wel valide argumenten aan dit besluit ten grondslag liggen? Of schaalt men af om binnenkort weer te kunnen opschalen, omdat zes jaar lang substantieel niet meer geloofwaardig overkomt?

Andere gradaties
Het IS bolwerk lijkt verslagen, maar de dreiging van islamitisch fundamentalisme blijft onverminderd van kracht. Recentelijk werd gemeld dat er nog een terreurcel in Zoetermeer zou zijn ontmanteld. Terreurdreiging kent daarnaast nog andere gradaties. Links extremisme (agressie van milieu- en dierenrechtenactivisten). Rechts extremisme (aanslagen op moskeeën). Liquidaties, ondermijning en druggerelateerd geweld (vrijwel dagelijks nieuws). Maar ook extreme aanslagen gepleegd door personen met verward gedrag alsmede ernstige cyberincidenten kunnen als terreurdaden worden aangemerkt. Deze vormen van onveiligheid rechtvaardigen geenszins een lager dreigingsniveau.

Disproportionele reactie
Na ernstige gebeurtenissen neemt het Ministerie van Justitie en Veiligheid veelal achteraf pas maatregelen. Dat zagen we bij het tramincident toen voor Utrecht en omstreken niveau kritiek werd afgekondigd. Maar ook de moord op advocaat Derk van Wiersum heeft tot een disproportionele reactie geleid wat betreft de beveiliging van advocaten, rechters en officieren van Justitie. Wat zijn nu eigenlijk de criteria voor de dreigingsniveaus? Voor welk type dreiging geldt dit? Wat zijn de bijbehorende maatregelen die burgemeesters, bedrijven, onderwijsinstellingen, zorginstellingen en kerkelijke organisaties moeten nemen? Waarom is er wel een nationaal hitteplan met concrete handelingsperspectieven en is er geen doordacht plan voor terreurdreiging? Het wordt er niet duidelijker op en dit leidt tot onbegrip onder de burgers, bij hulpdiensten en in de publieke- en private sector.

Heldere visie
Daarom een oproep aan de NCTV. Vermijd maatregelen die vanuit een risicoregelreflex worden genomen en probeer vanuit een heldere visie op de Nationale Veiligheid te handelen. Wees proactief en eerlijk in de informatievoorziening en verbindt concrete maatregelen aan de verschillende dreigingsniveaus. Beoordeel terreurdreiging vanuit een breed perspectief. Schaf de vijf alarmering niveaus af, omdat het onderscheid nauwelijks is te definiëren, maar kies bijvoorbeeld voor drie levels van ‘geen dreiging’, ‘verhoogde waakzaamheid’ en ‘reële dreiging’. Dat maakt het voor iedereen begrijpelijker. Voorkom een gevoel van geheimzinnigheid en creëer geen schijnveiligheid. Voorbereiding op terreurdaden is een serieuze aangelegenheid en moet veel meer aan betekenis gaan winnen. Dat past bij een volwassen en weerbare samenleving. Het zou betreurenswaardig zijn wanneer we pas na een grootschalige terroristische aanslag tot dit besef gaan komen.

Gert-Jan Ludden.