Minister Yeşilgöz-Zegerius van Justitie en Veiligheid heeft namens acht bewindspersonen een versterkte aanpak van statelijke dreigingen naar de Tweede Kamer gestuurd. Die dreiging neemt namelijk steeds verder toe zoals uit het Dreigingsbeeld Statelijke Actoren 2 (DBSA 2) van de AIVD, MIVD en NCTV blijkt.

Nederland heeft een open samenleving en een open economie met veel hoogwaardige kennis. Maar de wereld verandert. Het geopolitieke klimaat in de wereld is onmiskenbaar guurder en instabieler geworden. Samenwerking met bepaalde staten levert kansen op, maar ook risico’s. Zo stellen statelijke actoren op steeds assertievere wijze eigen belangen centraal. Daarbij gebruiken ze diverse middelen die de welvaart, stabiliteit en openheid van onze samenleving bedoeld of onbewust kunnen aantasten.

Nationale veiligheid onder druk
De dreiging vanuit staten kan zich op verschillende manieren manifesteren. Van het verspreiden van desinformatie tot aan de inzet van (digitale) middelen voor spionage en sabotage. Dit heeft invloed op de nationale veiligheid. Het DBSA 2 gaat bijvoorbeeld in op een verhoogde dreiging van een agressiever Rusland dat meermaals nucleaire retoriek heeft geuit. China is steeds assertiever en wil de internationale rechtsorde in zijn voordeel veranderen. De Russische oorlog in Oekraïne heeft in het bijzonder laten zien dat ons open en internationale karakter ons ook kwetsbaar kan maken. Daarnaast is de dreiging van ongewenste inmenging in diasporagemeenschappen onverminderd aanwezig.

Dreiging het hoofd bieden
“We moeten de nationale veiligheid en de democratische rechtsorde in ons land zo goed mogelijk beschermen. Deze staan onder druk, zeker met een oorlog op het Europese continent. Het is daarom noodzakelijk dat we onze aanpak van statelijke dreigingen uitbreiden en flink versterken om die dreiging het hoofd te bieden. Een robuuste aanpak, die de inzet van overheidspartijen, bedrijfsleven en kennisinstellingen verbindt, en zich richt op het beschermen van onze publieke belangen en het versterken van het vermogen om dreigingen te detecteren, aan te pakken en waar nodig te voorzien van een reactie”, aldus minister Yeşilgöz-Zegerius.

Versterkte aanpak
Om deze dreiging het hoofd te bieden is er een aanpak opgesteld op basis van vier belangrijke accenten:

1. Proactief optreden wanneer Nederlandse publieke belangen worden geschaad,
2. Bevorderen en beschermen van de economische veiligheid, waaronder kennisveiligheid,
3. Tegengaan van ongewenste buitenlandse inmenging, en
4. Beschermen van democratische processen en instituties.

Nederland moet proactief optreden wanneer belangen worden geschaad. Dat gebeurt door een Rijksbreed responskader op te stellen waardoor het land snel terug kan duwen tegen een kwaadwillende statelijke actor. Het doel hiervan is om af te schrikken maar ook om het effect van bepaalde acties zo klein mogelijk te maken. Daarnaast gaat Nederland zijn kennis verder opbouwen door verder onderzoek te doen naar bijvoorbeeld hybride dreigingen.

Economische veiligheid
Verder is belangrijk om de economische veiligheid te beschermen. Dit gebeurt door sterk in te zetten op verhoging van de bewustwording en een stevig pakket aan maatregelen om de weerbaarheid te verhogen, onder meer door spionage verder strafbaar te stellen. Een wetsvoorstel daarvoor zal op korte termijn aan de Tweede Kamer worden gepresenteerd. Ook gaat Nederland de risico’s van strategische afhankelijkheden van bijvoorbeeld technologie en grondstoffen verkleinen en wordt de vitale infrastructuur beter beveiligd. Verder worden maatregelen genomen om ongewenste kennis- en technologie-overdracht te voorkomen, op het terrein van inkoop en aanbesteding en wordt misbruik van de kennismigrantenregeling en het erkend referentschap tegengegaan.

Buitenlandse inmenging
Ook het is het belangrijk om ongewenste buitenlandse inmenging tegen te gaan. Bewustzijn hierover moet verhoogd worden. Extra inzet is nodig op ongewenste inmenging door China maar andere landen worden zeker niet uit het oog verloren. Daarnaast zal in aanvulling op de bestaande inzet meer worden ingezet op bewustwording binnen gemeenschappen, bij politieke ambtsdragers en medewerkers van overheden. Tot slot staat ook het beschermen van democratische processen en instituties voorop. Hiervoor is er bijvoorbeeld de rijksbrede aanpak van desinformatie.