Bijna iedere Nederlander is de afgelopen vijf jaar minstens één keer door een datalek getroffen. Daarom is het belangrijk om werk te maken van het beschermen van je persoonsgegevens. Dat is de centrale boodschap in de jaarlijkse datalekkenrapportage van de Autoriteit Persoonsgegevens (AP).

Ook in 2022 ontving de AP weer een groot aantal meldingen over datalekken, in totaal 21.151. Dat zijn er iets minder dan de bijna 25.000 meldingen in 2021, maar dat wil niet zeggen dat het probleem minder ernstig wordt. Meer dan 1.800 lekken waren het gevolg van cyberaanvallen, die extra gevaarlijk zijn. Cybercriminelen gebruiken buitgemaakte gegevens, zoals e-mailadressen, namen en andere persoonlijke informatie, bijvoorbeeld om grote groepen mensen en organisaties op te lichten met nepberichten die afkomstig lijken van betrouwbare instanties.

“Datalekken zijn helaas een aanhoudend verschijnsel. En gelet op hun aard en omvang, adviseert de AP iedereen om er serieus rekening mee te houden dat er al eens gegevens van je gelekt zijn, of dat dit nog gaat gebeuren”, zegt AP-voorzitter Aleid Wolfsen.

De AP benadrukt dat het belangrijk is om elk lek te melden. Organisaties hoeven niet direct bang te zijn voor een boete. Veel vaker helpt de privacywaakhond juist bij het beperken van de gevolgschade. De afgelopen vijf jaar zijn maar zes boetes opgelegd. Dat betrof organisaties die volgens de AP hardleers waren.

5 jaar datalekken
In de nieuwste datalekkenrapportage maakt de AP ook de balans op van de afgelopen 5 jaar. In 2018 werd de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) ingevoerd, met de AP als
toezichthoudende instantie. Sindsdien ontving de AP in totaal meer dan 114.000 datalekmeldingen, waarvan ruim 6.500 het gevolg waren van cyberaanvallen. Hoewel het aantal datalekmeldingen per jaar ongeveer op hetzelfde niveau blijft, neemt het aantal slachtoffers zeer waarschijnlijk wel toe. Met name bij cyberaanvallen kunnen in één keer veel mensen getroffen worden. Door de drie grootste datalekken in de zorgsector kwamen in 2022 bijvoorbeeld de medische gegevens van zo’n 900.000 mensen op straat te liggen.
Wolfsen: “Dit overzicht laat overduidelijk zien dat datalekken een hardnekkig probleem zijn. Reden te meer voor de AP om te waarschuwen voor de gevaren van datalekken, en om iedereen op het hart te drukken om serieus werk te maken van de bescherming van persoonsgegevens. Ook jij kunt slachtoffer worden, ook al denk je misschien van niet.”

Praktische tips
In de datalakkenrapportage over het jaar 2022 staan concrete voorbeelden van mensen die zelf slachtoffer zijn geworden. Om mensen op weg te helpen bij het beschermen van hun gegevens, biedt de rapportage ook praktische tips. Die gaan zowel over wat mensen kunnen doen om schade te voorkomen, als over acties die je kunt ondernemen als er al gegevens van je zijn gelekt, zoals het veranderen van wachtwoorden. Dat is vooral belangrijk als het wachtwoord voor meerdere doeleinden wordt gebruikt. Ook dient men na een datalek extra alert te zijn op phishing en andere vormen van fraude waarbij persoonsgegevens worden misbruikt.
Bovendien legt de rapportage uit wat mensen mogen verwachten van organisaties als persoonlijke gegevens zijn gelekt via een organisatie, bijvoorbeeld omdat die geraakt is door een cyberaanval. Zo kan er de mogelijkheid zijn om een schadevergoeding te eisen. De AP blijft organisaties ook herinneren aan hun verantwoordelijkheid als zij persoonsgegevens van mensen gebruiken. “De AP hoopt dat mensen met deze tips beter bewapend zijn”, aldus Wolfsen. “De digitale wereld waarin we leven biedt ons allemaal tal van voordelen, maar we moeten ook waakzaam zijn.”

De AP biedt elk jaar een overzicht van de belangrijkste feiten, cijfers en trends omtrent datalekken in Nederland. Dit overzicht staat bekend als de datalekkenrapportage. De rapportage over het kalenderjaar 2022 is vanaf nu beschikbaar op de website van de AP.