Weinig mensen zullen zich realiseren hoe interessant zij of hun organisatie zijn voor spionage. Intussen zijn inlichtingendiensten uit met name China en Rusland continu op zoek naar informatie die hun landen strategische of economische voordelen kunnen opleveren. Om het bewustzijn van potentiële slachtoffers te vergrote, is SOBA gestart met de opleiding Inzicht in Spionage & Contraspionage.

Dat er gespioneerd wordt is voor niemand een geheim. Maar er is weinig bekend over hoe gespioneerd wordt. Hoe gaan inlichtingendiensten te werk? Dat wordt niet tot in detail uitgelegd tijdens de cursus. Met wat wel verteld wordt is het risico om bespioneerd te worden echter al beduidend te verkleinen. “Als een inlichtingendienst je echt moet hebben, hoef je je geen illusies te maken”, zei docent Robert Ormeling. Ik heb bij de AIVD nog niet meegemaakt dat we ergens niet binnenkwamen. Dat is dus bijna niet te voorkomen, maar je zou het nog wel kunnen detecteren.”

Informatiemakelaars
Niet alleen inlichtingendiensten vormen een dreiging. Er zijn ook zogenoemde informatiemakelaars. Die speuren internet af op zoek naar gegevens die mogelijk geld waard zijn. Ormeling: “Vraag jezelf altijd af over welke informatie je beschikt en voor wie die interessant kan zijn. Wie kan daarbij? Zou er een ‘mol’ in de organisatie kunnen zitten?” De docent merkte op dat het toch wel vreemd is dat tijdens vergaderingen iedereen zijn telefoon op tafel legt. “Om op te nemen wat er gezegd wordt?” Een sauna is volgens Ormeling een veilige plek om te vergaderen. Een business lounge op een vliegveld niet. Het is gebeurd dat Britse en Franse inlichtingendiensten daar afluisterapparatuur hadden geïnstalleerd. Voor economische spionagedoeleinden.”

De grootste verklikker
Een andere dreiging kan zijn dat medewerkers met een buitenlandse achtergrond door hun vaderland worden geronseld om inlichtingen in te winnen. En dan is er natuurlijk nog social engineering. Mensen praten graag over hun werk. Vooral tegenover een vriendelijke en aantrekkelijke gesprekspartner, die zoveel interesse toont. Veel spionage is mogelijk dankzij argeloosheid van mensen. Juist daarom is bewustwording zo belangrijk. En soms heeft men onterecht vertrouwen in bepaalde landen. Is het bijvoorbeeld niet vreemd dat bij de politie veel communicatieapparatuur van een Israëlische fabrikant wordt gebruikt? Maar de grootste verklikker is en blijft de mobiele telefoon. Bij gevoelige gesprekken, dient die uit de buurt te blijven, waarschuwde de docent.

Wetgeving
Tijdens de opleiding kwam ook de wetgeving aan de orde. Er zijn wetten die de activiteiten van inlichtingendiensten legitimeren en er zijn wetten die mensen juist beschermen tegen de informatiehonger van overheden, legde docent Frank van der Linden uit. “Er mag echter niet van worden uitgegaan, dat die overheden zich daar ook aan houden. Ze hebben budget voor de meest geavanceerde technieken en maken daar ook gebruik van.” De docent liet nog wat apparatuur rondgaan, zoals uiterst kleine camera’s en microfoons. Ook werden middelen getoond, waarmee dergelijke apparatuur soms is op te sporen. Veel is te koop bij de bekende Chinese webwinkels, al kan professionele apparatuur nog wel flink in de papieren lopen. Bijvoorbeeld een lasermicrofoon, die vanuit een ander gebouw gesprekken kan afluisteren door de trillingen van een PostIt-papiertje in de vergaderruimte te scannen.

21 september vindt de volgende cursus plaats. Meer informatie is te vinden op de website.