Mensen worden heldhaftiger in aanwezigheid van camera’s uit angst voor reputatieschade bij geweld, ongeluk of andere calamiteiten. Dat blijkt uit nieuw onderzoek van de Vrije Universiteit Amsterdam en het Nederlands Studiecentrum Criminaliteit en Rechtshandhaving.

De onderzoekers vermoeden dat de camera’s ons mensen eraan herinneren dat hun gedrag invloed heeft op hoe andere mensen over hen denken, zo is te lezen in het blad Social Psychological and Personality Science. Voor mensen is reputatie – hoe andere mensen over ze denken – heel belangrijk. En door de camera lijken mensen zich te realiseren dat hulp bieden hun reputatie goed doet en dat geeft ze een extra reden om in te grijpen. Blijkbaar beperken de camera’s niet alleen criminaliteit, maar stimuleren ze mensen ook om te helpen.

Het bystander effect is een van de meest bekende effecten in de psychologie. Het ‘bystander effect’, waarbij mensen geen hulp bieden bij ongelukken en geweld is enorm sterk, zegt Marco van Bommel, onderzoeksleider/psycholoog. Veel mensen roepen wel: ‘Ik zou ingrijpen’, maar de praktijk is anders. Zodra er anderen bij zijn, gebeurt dat niet of nauwelijks. Camera’s doen dat effect teniet. Dat is een positief bijeffect.

Van Bommel voerde proeven uit met tachtig studenten en mensen van de VU. Zij werden gevraagd formulieren in te vullen. Acteurs stalen vervolgens geld in dezelfde ruimte. Al naar gelang de aanwezig/afwezigheid van camera’s en anderen traden mensen op tegen de ‘dieven’. Bij veel deelnemers, werd de dief minder vaak aangesproken of fysiek tegengehouden. Als er een camera hing, waren mensen juist meer geneigd in te grijpen.