De inzet van speciaal getrainde politieteams bij risicovolle aanhoudingen neemt toe, maar één van deze teams – de zogenoemde Ondersteuningsgroepen (OG’s) – opereert nog altijd zonder duidelijke formele inbedding binnen de politieorganisatie. Dat blijkt uit onderzoek van de Vrije Universiteit Amsterdam en Bureau Beke in opdracht van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC).

Ondersteuningsgroepen zijn reguliere politiemedewerkers die extra training hebben gevolgd voor het ondersteunen bij risicovolle aanhoudingen. In de praktijk is hun rol echter diffuus. Ze hebben geen vastgelegde positie, bevoegdheden of wettelijke basis. Daarmee wijken ze sterk af van de Aanhoudings- en Ondersteuningsteams (AOT’s), die wel wettelijk zijn geregeld en alleen mogen optreden na goedkeuring door een hoofdofficier van justitie, bijvoorbeeld bij een levensbedreigende situatie.
Volgens het onderzoek vervagen de verschillen tussen OG’s en AOT’s echter steeds meer. OG’s worden steeds vaker ingezet, gedragen zich operationeel gezien als AOT’s en beschikken over vergelijkbare uitrusting. Toch ontbreekt bij hun inzet een wettelijk kader en is er geen uniforme registratie of toezicht. De onderzoekers constateren bovendien dat het aantal keren dat OG’s worden ingezet in twintig jaar tijd is verdubbeld, terwijl het totaal aantal aanhoudingen door de politie juist sterk is afgenomen.

Formele wet- en regelgeving nodig
De onderzoekers pleiten daarom voor een heldere visie op de rol en plaats van OG’s binnen de politietaken. Die visie moet vervolgens worden vertaald in formele wet- en regelgeving. Dit zou niet alleen leiden tot meer transparantie, maar ook tot betere besluitvorming over wanneer en hoe deze teams mogen worden ingezet. Belangrijke thema’s hierbij zijn selectieprocedures, training, bewapening en uitrusting.
Op de korte termijn adviseren de onderzoekers onder meer om in elke politie-eenheid een loket in te richten dat beoordeelt welke aanhoudingen verhoogd risico met zich meebrengen en welk team – OG of AOT – daarbij passend is. Ook moet het gebruik van OG’s uniform worden geregistreerd en moet de wettelijk verplichte registratie van AOT-inzet beter worden nageleefd.
Met deze aanbevelingen wil het rapport bijdragen aan meer verantwoording en zorgvuldigheid bij de inzet van geweldsmiddelen tijdens aanhoudingen, en tegelijkertijd duidelijkheid scheppen over de taken van de verschillende specialistische eenheden binnen het politieapparaat.