Maar liefst 43 procent van de wetenschappers is de afgelopen vijf jaar geïntimideerd na een publiek optreden. Dreigementen komen vooral uit de samenleving, maar ook uit de wetenschap zelf. Veel wetenschappelijke onderzoekers besluiten daarom om niet langer in de openbaarheid te treden.

De president van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen Ineke Sluiter zegt tegen Trouw zich zorgen te maken over deze ontwikkeling. De bedreigingen en beledigingen zorgen er namelijk voor dat de wetenschap zich deels terugtrekt uit belangrijke maatschappelijk debatten. Om dat tegen te gaan stelt de Vereniging van Universiteiten een plan op om geïntimideerde en bedreigde wetenschappers beter te ondersteunen.

Stortvloed van ellende
ScienceGuide, een website voor het hoger onderwijs, enquêteerde 372 wetenschappers. Daarvan gaf 43 procent aan de afgelopen vijf jaar na een publiek optreden bedreigd, uitgescholden of op een andere manier geïntimideerd te zijn. Ruim de helft besloot vervolgens niet meer in de openbaarheid te treden, terwijl aanvankelijk ruim drie kwart wel van plan was om aan een publiek debat deel te nemen. Dat is ook iets wat de overheid van hen verwacht. Zeker als onderzoek gesubsidieerd wordt. Regelmatig krijgen de wetenschappers na afloop van zo’n optreden echter een stortvloed van ellende over zich heen. Zelfs hun werkgevers worden geïntimideerd. De dreigementen komen vooral van individuen buiten de wetenschap, maar ook van organisaties als ‘Vizier op Links’ en andere wetenschappers. Zo kwam 39 procent van de intimidaties vanuit de eigen instelling van de slachtoffers.

Doodsbedreigingen
Veel wetenschappers trekken zich ook terug uit de publiciteit uit angst hun baan te verliezen of gekort te worden op onderzoeksbudget. Maar er zijn ook onderzoekers die doodsbedreigingen binnen krijgen. Een vrouwelijke wetenschapper werden verkrachtingen toegewenst. Anderen maakten mee dat via hun werkgever hun integriteit in twijfel werd getrokken. Met name wetenschappers die zich over racisme, klimaat en corona uitspreken, kunnen vaak op felle negatieve reacties rekenen. Die reacties hebben overigens niet altijd betrekking op wat zij gezegd hebben. Het gebeurt ook dat zij op basis van persoonlijke kenmerken of een politieke voorkeur worden geïntimideerd. Tekenend is ook dat maar liefst 85 procent van de geïntimideerde wetenschappers een vrouw is. Van alle respondenten is 46 procent bang om aan het publieke debat deel te nemen, terwijl 86 procent voorzichtiger is geworden met het doen van uitspraken in het openbaar. Daaronder bevinden zich ook wetenschappers die zelf nog nooit zijn geïntimideerd.