Robots overtreden steeds vaker wetten, en we weten niet wat daaraan te doen.

Dat las ik althans bij Fusion.net, waar ze het mooie voorbeeld van de Darknet Shopper aanhaalde: een bot die random aankopen doet à 100 bitcoin bij een Darknet-site, u weet wel vol met illegale meuk. Wie is er dan aansprakelijk als het ding een dosis cocaïne bestelt, of een vervalst paspoort?
Een robot of bot/script is geen natuurlijk persoon of rechtspersoon, dus kan deze geen strafbare feiten begaan, net zo min als een auto of een hond dat kan.
Het onderwerp doet denken aan de recente discussie over zelfrijdende auto’s. Daarbij leek de uitkomst te zijn dat we de aansprakelijkheid bij de eigenaar/bestuurder kunnen leggen, net zoals we dat bij dieren doen. Maar dan gaat het om een specifiek soort aansprakelijkheid, namelijk onbedoelde schade aan anderen. Bovendien is zulke schade goed te verzekeren.
Hier zoekt de bestuurder/aanzetter van de bot wel iets actiever de grenzen op. Een auto-maker programmeert normaal niet in dat de auto mensen gaat aanrijden of door rood licht zal gaan, maar een bot als deze wordt impliciet wel ontworpen met de gedachte dat ‘ie iets kwestieus gaat kopen. En dát maakt het twijfelachtiger voor mij. Plus, dit kun je niet verzekeren.
Je kunt natuurlijk zeggen: hij koopt random dingen, er zit dus geen intentie in om de wet te overtreden. Hij ziet een item te koop, hij checkt het budget en klikt op “buy now”. Is er dan opzet op het kopen van een wapen, drugs of een vals paspoort?
Nu kan iedereen natuurlijk wel zeggen, ik wílde dat niet letterlijk. Maar de strafwet is slim: naast opzet is er ook het concept “voorwaardelijke opzet”, oftewel je wilde het misschien niet 100% maar je hebt de aanmerkelijke kans aanvaard dat dit kon gebeuren en je nam de gevolgen op de koop toe. Daarom behandelen we je alsof je het met opzet deed.
Vanuit dat concept kun je dan stellen, wie een bot loslaat op een Darknet-site, neemt de gevolgen op de koop toe want iedereen wéét dat daar illegale meuk te koop is. En de kans dat je bot met illegale meuk thuis komt, is aanzienlijk. Dus heb je voorwaardelijk opzettelijk gehandeld.
Ergens voelt dit soort “cyber-recht” te simpel voor woorden. Als ik blind een dartpijltje naar een menigte gooi, dan is het evident dat ik stom bezig ben en niet dat pijltje. Maar als ik een drone loslaat met een dom algoritme (“vlieg rechtdoor en als je ergens tegen botst, stort dan neer”) dan krijgen we hele discussies over de aansprakelijkheid van robots. En met een beetje geluk Asimov’s drie wetten der robotica. Mis ik iets?
Arnoud Engelfriet is ICT-jurist, gespecialiseerd in internetrecht.