Kandidaten zelden gescreend op antecedenten

Kandidaten voor een zetel in de Tweede Kamer worden nauwelijks gescreend. De partijen vertrouwen meer op het ‘ons-kent-ons’-principe dan op onderzoek door een recherchebureau. De vraag is of dat terecht is.

De enige partij die wel onderzoek liet doen is VoorNederland van Jan Roos. Het kostte 40.000 euro, maar zorgde er wel voor dat twee kandidaten zijn afgewezen. Veel partijen vinden dergelijk onderzoek te duur of overbodig, zo heeft NRC vastgesteld. “Het lijkt misschien naïef”, zegt SP-secretaris Hans van Heijningen, “maar vergeet niet dat we de meeste mensen op onze lijst al heel goed kennen.” Dit neemt niet weg dat de afgelopen vier jaar vijf leden van de Tweede Kamer moesten vertrekken wegens fraude of wangedrag. En dan is er nog een nieuw risico in de vorm van beïnvloeding door buitenlandse overheden. Daarvoor waarschuwt de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding de politieke partijen. Met name Rusland zou pogingen ondernemen om Nederlandse politici te beïnvloeden. Kamerleden dienen overigens wel een Verklaring Omtrent het Gedrag te hebben, maar die biedt over het algemeen weinig garanties.

AIVD
De bestaande partijen maken zich weinig zorgen, omdat kandidaten vaak al een lange staat van dienst hebben in de gemeentelijke of provinciale politiek. Voor nieuwe partijen gaat dat niet op. Die krijgen te maken met gelukszoekers en klaplopers, zegt Ian van der Kooye van de nieuwe partij Artikel 1. Jacques Monasch van de nieuwe partij Nieuwe Wegen vindt dat screening alleen zin heeft als de AIVD dat doet en dat gaat volgens hem wel wat ver. Geen van de door NRC bevraagde partijen zegt een beroep op de nationale inlichtingendienst gedaan te hebben.