De Nederlandse identiteitskaart vernieuwt verder
Uiterlijk 2 augustus 2021 wordt de nieuw vormgegeven Nederlandse identiteitskaart met vingerafdrukken en BSN in QR-code geïntroduceerd. Wat verandert aan het document en wat zijn de achterliggende redenen hiervoor? En wat betekent dit voor uitgevende en controlerende instanties?

Deze zomer krijgt de Nederlandse identiteitskaart een aantal toevoegingen. Er komen een blauwe EU-vlag met gele sterren en de letters NL op te staan, evenals een nieuw kinegram (echtheidskenmerk), twee vingerafdrukken van de kaarthouder in de chip (net als het huidige paspoort), het burgerservicenummer (BSN) in QR-code (BSN uit de machine readable zone en chip verwijderd) en een upgrade van het tactiel voelbaar geboortejaar.
De aanleiding van de verandering is dat de Europese Commissie heeft vastgesteld dat de kwaliteit van diverse identiteitsdocumenten die in Europa geldig zijn, niet op orde is. Er kan met deze documenten veel te makkelijk fraude worden gepleegd. Er zijn identiteitsdocumenten in omloop met bijvoorbeeld een onbeperkte geldigheid of documenten die gemaakt zijn van papier. Lidstaten moeten deze documenten uitfaseren, want er zijn via een verordening minimumeisen gesteld aan de identiteitskaart. De identiteitskaart in Nederland is al wel van een heel hoog niveau, waardoor veel minder aanpassingen nodig zijn dan in andere lidstaten.

Inlogfunctie
Afgelopen januari is ook al een aanpassing doorgevoerd. Er is een inlogfunctie aan de chip in de Nederlandse identiteitskaart toegevoegd. Daardoor kunnen burgers in de toekomst op het hoogste beschermingsniveau inloggen met hun identiteitskaart bij de Nederlandse overheid, het onderwijs, de zorg of pensioenfonds via DigiD. Op die manier inloggen zorgt voor maximale bescherming van iemands gegevens. Komende zomer wordt de in maart 2014 ingevoerde identiteitskaart helemaal vernieuwd. De biometrische informatie (vingerafdrukken) mag uitsluitend worden gebruikt om te verifiëren of iemand bij het document hoort en als controle of het om een authentiek document gaat. Alleen wettelijk gemachtigde instanties, bijvoorbeeld grenscontroleurs, mogen dit doen. Stel dat er twijfel bestaat over de gelijkenis tussen de pasfoto en de persoon die de identiteitskaart overhandigt, dan fungeert de vingerafdruk als een aanvulling. De vingerafdrukken staan alleen op de chip van het document. Zodra een document is uitgegeven worden de vingerafdrukken verwijderd uit de aanvraagsystemen. Er is geen database met alle vingerafdrukken. Burgers hoeven daardoor niet bang te zijn dat hun vingerafdruk wordt gebruikt voor bijvoorbeeld politieonderzoek naar onopgeloste misdaden.

Duurder
De vingerafdrukken maken de identiteitskaart wel duurder. De uitgevende instanties zullen per aanvraag meer tijd kwijt zijn om vingerafdrukken af te nemen. Dit leidt tot een verhoging van het maximumtarief dat uitgevende instanties voor een identiteitskaart mogen vragen. Per document is dit bij gemeenten 3,55 euro en bij ambassades 5,68 euro. Deze verhoging wordt uitgewerkt in het besluit paspoortgelden. De identiteitskaart was al geschikt voor het opnemen van de vingerafdruk. Hierdoor is het mogelijk de kostprijs voor productie gelijk te houden.
Met de introductie van de vingerafdruk in de chip van de identiteitskaart wordt wel de kwaliteitsstandaard voor de vingerafdrukken aangepast. De overheid gaat met een meer nauwkeurige kwaliteitsstandaard werken. De huidige standaard was aan vervanging toe. Gemeenten gebruiken hetzelfde apparaat, maar de marges voor welke kwaliteit voldoende is, verschillen. Een betere kwaliteitsstandaard verkleint de kans dat de vingerafdruk bij een verificatie op een later tijdsstip niet geschikt is. Dit belang wordt groter omdat momenteel werk gemaakt wordt van het ontsluiten van toegang tot de vingerafdrukken. Tot dusver konden alleen gemeenten de vingerafdrukken uitlezen. Inmiddels mogen de Nederlandse grensautoriteiten dit ook.

QR-code voor BSN
Behalve de EU-verordening speelt een toezegging aan de Tweede Kamer, dat er een QR-code met het burgerservicenummer (BSN) wordt geplaatst op de achterkant van de identiteitskaart en het paspoort. Nu staat het BSN nog in de drie regels leesbaar op de voorkant van het paspoort. Het is niet verboden om een kopie van een paspoort of identiteitskaart te maken. Wel wordt aangeraden om het BSN weg te strepen met behulp van de app KopieID. Het is namelijk verboden voor ongeautoriseerde partijen om het BSN te verwerken. Om die reden is besloten het BSN naar de achterkant te verplaatsen. Omdat bevoegde organisaties het BSN machinaal willen verwerken, wordt een QR-code toegevoegd.
Nederland heeft van Europa twee jaar de tijd gekregen voor alle wijzigingen. Die tijd is onder andere nodig voor het wetgevingstraject. De Nederlandse Paspoortwet mag namelijk niet in strijd zijn met de verordening. In de Paspoortwet, een Rijkswet die een uitgebreider traject kent dan een nationale wet, staat nu nog dat de Nederlandse identiteitskaart is uitgezonderd van de vingerafdruk. Ook vereist de verordening dat in het aanvraagproces van een identiteitskaart minstens één contactmoment is, terwijl Nederland een uitzondering had geregeld op de verschijningsplicht, als iemand niet in staat is te verschijnen. Dit heeft vooral in het buitenland gevolgen. De Tweede Kamer behandelt de wetswijziging momenteel. Daarnaast wordt de lagere regelgeving gewijzigd.