Burgernet, het systeem waarmee de politie de hulp van het publiek kan inroepen, voldoet in verschillende opzichten niet aan de AVG. Gebruikers van de app kunnen daardoor flink in de problemen komen. Dat stelt Stichting Privacy First in een oproep aan de Tweede Kamer.

Stichting Privacy First heeft de bescherming van de privacy bij Burgernet beoordeeld en daarbij kwamen nogal wat kritiekpunten naar voren. De Tweede Kamer is daarom opgeroepen om te onderzoeken of het systeem wel in overeenstemming is met de beginselen van onze rechtsstaat. Men maakt zich vooral zorgen over de continue tracking van burgers door de politie.

Locatiegegevens
Burgernet is een samenwerkingsverband tussen politie, gemeenten en burgers. De politie gebruikt het om de hulp van het publiek in te roepen bij het opsporen van verdachten, getuigen of vermiste personen. Als ergens een incident plaatsvindt, kan naar alle mobiele telefoons in de buurt een boodschap worden gestuurd. Volgens Privacy First is het daarbij noodzakelijk dat Burgernet van alle deelnemers continu de locatiegegevens registreert. Dat zou met het oog op de AVG en de grondrechten van burgers zeer zorgvuldig moeten gebeuren, maar op dat gebied laat Burgernet volgens de stichting nog wel het een en ander te wensen over.

Geen rechtsgeldige toestemming
Om te beginnen is het volgens Privacy First niet duidelijk van ‘wie’ Burgernet nu eigenlijk is. In de Apple Store staat In-Pact BV als provider vermeld, maar dat bedrijf blijkt te zijn opgeheven. Ook de website van Burgernet laat in het midden wie de eigenaar is en wie dus verantwoordelijk is voor verwerking van persoonsgegevens. Uit een brief van minister Grapperhaus leidt de stichting af dat Burgernet tegenwoordig van de politie is.
Een tweede punt is dat de eigenaar/beheerder van de app aan gebruikers toestemming moet vragen voor het registreren en verwerken van locatiegegevens. Dat gebeurt weliswaar, maar niet op de manier zoals de AVG dat voorschrijft. Iedereen die zich aanmeldt bij Burgernet zou moeten worden verteld dat zijn of haar locatie door de politie kan worden vastgesteld. Dat gebeurt niet en daarom is er volgens de AVG geen sprake van rechtsgeldige toestemming.

Verdachte
Het privacy statement van Burgernet vermeldt niet wat het doel is van de verwerking van persoonsgegevens, hoewel de AVG dat wel voorschrijft. Daarom is niet duidelijk of Burgernet echt uitsluitend gegevens verzamelt en verwerkt ten behoeve van het versturen van hulpvragen, of dat de politie de locatiegegevens mogelijk ook voor andere doelen gebruikt. Het privacy statement verwijst naar de Wet politiegegevens (Wpg). Dit doet volgens Privacy First vermoeden dat de persoonsgegevens mogelijk ook gebruikt worden voor andere politietaken. De politie kan in de verleiding komen om de locatiegegevens van de deelnemers van de Burgernet-app veel breder te gebruiken, zoals bijvoorbeeld bij voetbalrellen. Een goedbedoelende deelnemer aan Burgernet, die daar toevallig in de buurt is, zou dan door gebruik van de app verdachte kunnen worden.

Hoog risico
Burgernet geeft zelf aan dat locatiegegevens verzameld worden om alleen relevante berichten te kunnen versturen. Onduidelijk is volgens Privacy First waarom deelnemers dan ook hun postcode en huisnummer bekend moeten maken. Dat zou in strijd zijn met het beginsel van dataminimalisatie. Volgens de politie is dit echter nodig om burgers te kunnen inschakelen bij buurtonderzoek.
De AVG schrijft ook voor dat altijd een behoorlijke analyse nodig is van mogelijke effecten als voor gegevensverwerking technologieën worden gebruikt die een hoog risico kunnen vormen voor de rechten en vrijheden van burgers. De politie verzamelt via de Burgernet-app op grootschalige wijze gevoelige persoonsgegevens en verwerkt deze met continue tracking. Privacy First zegt niet te hebben kunnen terugvinden of de vereiste grondige risicoanalyse ten aanzien van de app ooit heeft plaatsgevonden. Dat zou ook niet blijken uit hoe de app er momenteel uit ziet.

Oproep aan Tweede Kamer
Privacy First roept de Tweede Kamer op om zo snel mogelijk een onafhankelijk onderzoek in te laten stellen naar de vraag (van) wie Burgernet tegenwoordig is, welke gegevens verzameld worden en waarom. Hierbij moet worden onderzocht of er wel voldaan wordt aan de huidige wetgeving. Tot slot vraagt Privacy First zich af of de doelen van Burgernet binnen een rechtsstaat niet beter gerealiseerd kunnen worden door de persoonsgegevens weg te halen bij de politie.

Reactie politie
Burgernet meldt op de website dat locatiegegevens alleen worden gebruikt om telefoons in de buurt van een incident te kunnen bereiken. Het gebruik zou anoniem zijn en er worden volgens de politie geen gegevens opgeslagen over acties. Ook zouden zo min mogelijk gegevens worden verwerkt en worden deze opgeslagen in een beveiligde ‘politieomgeving’. Postcode en huisnummer zijn alleen nodig als mensen aan digitale buurtonderzoeken willen deelnemen. Het is niet verplicht om deze gegevens met de politie te delen. Ook benadrukt de politie dat de gegevens over deelnemers aan Burgernet niet voor ‘andere doelen’ worden gebruikt en dat het systeem conform de AVG gegevens opvraagt van burgers.