Vooral ‘menselijke sensoren’ zijn van belang om mobiele bendes tegen te gaan. Dat blijkt uit onderzoek in opdracht van de Taskforce Mobiel Banditisme. Het probleem is alleen dat die menselijke sensoren werken bij uiteenlopende organisaties, die nog onvoldoende samenwerken.

Sinds een jaar of twintig wordt Nederland geconfronteerd met mobiel banditisme. Daarbij gaat het om internationaal opererende, rondtrekkende bendes uit het buitenland die stelselmatig verschillende typen vermogensdelicten plegen. Om deze vorm van criminaliteit tegen te gaan, is in 2018 de Taskforce Mobiel Banditisme opgericht. Deze brengt partners die betrokken zijn bij de bestrijding van mobiel banditisme bij elkaar om samen mobiele bendes te ontmoedigen, tegen te houden en aan te pakken. Daarbij is het cruciaal dat de politie en marechaussee een goede informatiepositie hebben. Die wordt bijvoorbeeld bereikt door gebruik te maken van sensoren die afwijkend gedrag registreren.

Inventarisatie
De Taskforce Mobiel Banditisme heeft Bureau Beke en het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid gevraagd te inventariseren met welke bestaande en nieuwe sensoren afwijkend gedrag van mobiele bendes gesignaleerd kan worden en hoe publieke en private partijen hierbij kunnen samenwerken. De Taskforce gaat de komende tijd aan de slag met de aanbevelingen uit de inventarisatie, waaruit blijkt dat naast technologische hulpmiddelen vooral menselijke sensoren een grote rol kunnen spelen. Hiervoor is het wel belangrijk dat de samenwerking tussen de publieke en private partijen verbetert.

Technologische hulpmiddelen
De politie zet al verschillende technologische hulpmiddelen in om mobiel banditisme te signaleren. Dat gebeurt onder andere met mobiele camera-units, ANPR-camera’s, bodycams, drones, helikopters met camera’s, politieauto’s met GPS-sensoren en richtmicrofoons. Uit de inventarisatie blijkt dat ook de technologische sensoren van gemeenten, ondernemers en burgers, het meldingssysteem van verzekeraars en het Digitaal Opkopers Register (DOR) van nut kunnen zijn om mobiele bendes tegen te gaan. Toch blijken de sensoren die tot dusverre gebruikt worden nog niet effectief genoeg. De mobiele bendes zijn tenslotte nog steeds actief.

Van opsporen naar voorspellen
Technologische sensoren worden nu vooral gebruikt nadat mobiele bendes hun slag hebben geslagen. Ze zouden volgens de onderzoekers nuttiger kunnen zijn als ze mobiel banditisme op basis van afwijkend gedrag aan de voorkant kunnen herkennen, interpreteren, beoordelen of zelfs voorspellen. Hierdoor zou mobiel banditisme voorkomen of verstoord kunnen worden. Dit wordt ook wel predictive policing genoemd. Bij dat laatste kunnen ook menselijke sensoren een belangrijke rol vervullen. Mobiele bendes bevinden zich bijvoorbeeld op vakantieparken, parkeerplaatsen en bouwplaatsen, in winkels en restaurants en bij opslagboxen en autoverhuurbedrijven. Hier gedragen ze zich anders dan vakantiegangers, winkelend publiek of autohuurders. Juist personen in deze (semi-)openbare ruimtes kunnen afwijkende gedragingen met hun eigen zintuigen signaleren. Ze moeten dan wel weten hoe ze de signalen die duiden op mobiel banditisme kunnen herkennen en wat zij ermee moeten doen. Zo kunnen zij potentiële daders in de voorbereidingsfase ontmaskeren en een bijdrage leveren aan het voorkomen van mobiel banditisme. Dit wordt predictive profiling genoemd. Het is hierbij, én bij predictive policing, wel belangrijk om een overload aan informatie en etnisch profileren te voorkomen.

Publiek-private samenwerking
Om de alertheid en slagkracht bij de politie te versterken, geven alle geïnterviewden aan dat het belangrijk is dat publieke partijen met private partijen samenwerken. Ondernemingen en burgers kunnen relevante sensordata en -informatie verzamelen en met de participerende organisaties in een publiek-private samenwerking delen. Hierdoor verbetert de informatiepositie van alle partijen en kan de politie meer inzetten op kwalitatief vroegtijdige alarmering. Het is hierbij belangrijk om na te gaan hoe publieke en private partijen onderling informatie uit kunnen wisselen en de samenwerking niet te complex in te richten. Om de meldingsbereidheid van burgers te laten toenemen, dient duidelijk te worden gemaakt dat anoniem melden mogelijk is. Ook moeten meldingen worden opgevolgd en dienen melders een terugkoppeling van het resultaat krijgen.