Branden, explosies en zelfs drie doden. Het aantal ongelukken met drugslabs is het afgelopen jaar verdubbeld ten opzichte van 2021, meldt de politie. Zorgelijk, vindt Willem Woelders, landelijk portefeuillehouder drugs. “Niet alleen de veiligheid van de criminelen zelf, maar ook van omwonenden is in het geding.”

In Beesd knalde op 27 september een oververhitte ketel door een dak. Het is slechts één van de veertien incidenten met drugslabs die de politie afgelopen jaar registreerde. Het gaat om plaatsen als Baarle-Nassau, Drachtstercompagnie en Oude Pekela, maar ook grote steden als Alkmaar, Den Haag en Rotterdam.
“Drie keer brand, vier keer een explosie en twee keer een situatie met chemische stoom of damp”, somt Woelders op. In het Friese Haule viel na een chemische ontploffing een dode en een zwaargewonde. Bij drugslabs in Kiel-Windeweer (Groningen) en Zaandam vonden agenten een dode. Veertien ernstige incidenten tegenover zes in 2021, waaronder één dode. Ernstig, vindt de portefeuillehouder drugs. “Los van de strafbare feiten: het gevaar voor de omgeving is fors.”

Onmisbare sleutelfiguren
De oorzaak hierachter ligt volgens Woelders in de onderzoeken naar ontcijferde cryptotelefoondiensten als EncroChat, Sky en ANOM. “Afgelopen jaar hebben we veel invallen gedaan. Niet alleen bij de productielocaties, maar ook bij de mensen in de organisaties erachter. Leiders zijn opgepakt, maar ook de mensen die dit soort labs runnen.”
Ketelbouwers en zogeheten koks zijn onmisbare sleutelfiguren in de drugslabs. Zij hebben kennis van de chemische processen en de benodigde ervaring waarmee synthetische drugs kunnen worden gefabriceerd. Ook zij zijn opgepakt. “Ons vermoeden is dat in hun plaats onervaren mensen zijn gekomen. Daardoor zien we nu meer incidenten, zoals branden en explosies. Met alle gevolgen voor de omgeving.”

Overal in Nederland
Drugslabs duiken nu overal in Nederland op. “Eerst zagen we ze vooral in zuiden van het land, nu doemen ze ook op in het oosten en noorden. En in de grote steden: Alkmaar, Den Haag, Rotterdam. Daar schuilt een groot gevaar in voor omwonenden. Daarom geven hameren we er bij het publiek op om verdachte signalen te blijven melden: chemische geuren, afgeplakte ramen en deuren, verdachte personen die op vreemde tijden rondrijden met busjes.” De recherche kan niet alle tips opvolgen, erkent Woelders. “De politie staat op alle vlakken fors onder druk. Maar als de veiligheid van bewoners in het geding is, moeten we handelen. Daarbij zijn de procedures voor wijkagenten en collega’s in de noodhulp helder: niet naar binnen gaan, afzetten en experts erbij halen.”

Rücksichtlos
Deze problematiek kan de politie niet alleen aanpakken, benadrukt Woelders. “Mensen moeten zich echt realiseren dat dit onderdeel is van zware, georganiseerde criminaliteit met alle uitwassen van dien. Men wil rücksichtlos geld verdienen. Mensen worden klemgezet, bedreigd en geliquideerd. Dit is echt een toonbeeld van ondermijning. Melden helpt echt om dit soort zware criminaliteit terug te dringen.”