Rob Velders, specialist in toezicht en handhaving, voerde onlangs in opdracht van het ministerie van Justitie en Veiligheid twee risicoanalyses uit naar het toezicht op particuliere beveiligingsorganisaties en onderzoeksbureaus. De analyses brachten verschillende knelpunten naar voren.

De wet Particuliere beveiligingsbedrijven en recherchebureaus stelt regels op het vlak van bekwaamheid en betrouwbaarheid. Bepaald is onder andere dat particuliere beveiligingsorganisaties en particuliere recherchebureaus over een door Justis verleende vergunning moeten beschikken. Dezelfde instantie geeft bestuurders van deze bedrijven toestemming om hun werk te mogen doen. De afdelingen Korpscheftaken van de politie-eenheden beslissen tot slot of medewerkers wel of niet bij deze bedrijven mogen werken. Verder behoort de politie te controleren of de particuliere beveiligingsorganisaties en recherchebureaus de vergunningseisen naleven en of de medewerkers nog aan de betrouwbaarheidsvereisten voldoen. Alleen op luchthavens zorgt de marechaussee daarvoor.

Verschuiving van taken
Als gevolg van capaciteitsproblemen bij de politie en het openbaar ministerie wordt het werk van particuliere beveiligingsorganisaties en recherchebureaus steeds belangrijker. Onderzoeken die voorheen een taak voor de recherche waren, worden nu door particuliere onderzoeksbureaus uitgevoerd. Ook nemen particuliere beveiligingsorganisaties taken over die vroeger door wijkagenten en surveillanten van de politie werden verricht. De minister van Justitie en Veiligheid kondigde maart vorig jaar aan te laten onderzoeken welke risico’s daaraan kleven. Dat onderzoek werd uitgevoerd door zelfstandig consultant Rob Velders in nauwe samenwerking met de politie, marechaussee, Justis, het beleidsdepartement en wetenschappers. Ook de brancheorganisaties en enkele individuele particuliere beveiligingsorganisaties en recherchebureaus werden geconsulteerd.

Nauwelijks toezicht
Aanleiding voor de risicoanalyses vormde een rapport van de Inspectie Justitie en Veiligheid dat in maart 2022 werd gepubliceerd. Daaruit bleek dat er geen of nauwelijks sprake is van toezicht door de politie op naleving van de vergunningseisen uit de Wet pbr. De wet bleek verouderd te zijn en bij de politie ontbreekt het aan een duidelijke sturingslijn, een uniforme werkwijze en aan risicogestuurd toezicht op particuliere beveiligingsorganisaties en recherchebureaus. De risicoanalyses van Velders brachten hetzelfde beeld naar voren. Bovendien werd erop gewezen dat ook de particuliere beveiligingsorganisaties met grote personeelstekorten te maken hebben. Daarnaast bleken verschillende van deze bedrijven zonder vergunning te werken of niet aan de vergunningseisen te voldoen. Bedrijven plaatsen het commerciële belang boven het veiligheidsbelang. De controle schiet tekort door onder andere verouderde wetgeving en problemen bij Justis. En er vindt steeds meer verschuiving plaats van boa- en politietaken naar particuliere beveiligingsorganisaties.

Schimmige constructies
Ook bij particuliere onderzoeksbureaus is volgens Velders niet alles in orde. Het particulier onderzoek is volgens hem niet goed genoeg, er is geen of onvoldoende toezicht op niet-vergunde bedrijven, sommige bedrijven werken zonder vergunning en/of via schimmige constructies, er worden ongewenste of te ver gaande onderzoeksmethoden toegepast en de bedrijven gaan onzorgvuldig om met informatie.
Het is nu aan het ministerie, in overleg met Justis en politie (en KMar), om te bepalen welke consequenties deze uitkomsten zullen hebben voor de wijze waarop deze partijen uitvoering geven aan hun taken. Daarnaast wordt door het ministerie een traject ingezet gericht op betere wetgeving. Het is natuurlijk te hopen dat het ministerie inziet dat de meerderheid van de bedrijven zich wel aan de regels houdt en dat hun werkzaamheden onmisbaar zijn om Nederland veilig te houden.

Reactie Nederlandse Veiligheidsbranche
De Nederlandse Veiligheidsbranche zegt blij te zijn met de hernieuwde aandacht voor de noodzaak om de wetgeving voor de beveiligingssector te vernieuwen. Daarbij gaat het met name om de WPBR, de ‘overkoepelende’wet voor de beveiligingsbedrijven en recherchebureaus. Uit het rapport dat onderzoeker Velders in opdracht van het Ministerie van Justitie en Veiligheid samenstelde over de samenwerking tussen particuliere bedrijven en de politie blijkt dat het toezicht op de samenwerking tekort schiet door capaciteitsgebrek bij verschillende diensten en door verouderde wetgeving. De Nederlandse Veiligheidsbranche dringt al langer aan op modernisering van de wet- en regelgeving. Onlangs zei minister Dilan Yeşilgöz-Zegerius van Justitie en Veiligheid dat betere wetgeving een van haar prioriteiten is.

Het volledige rapport van het Ministerie van Justitie en Veiligheid vindt u hier: https://www.rijksoverheid.nl/ministeries/ministerie-van-justitie-en-veiligheid/documenten/kamerstukken/2022/03/03/tk-beleidsreactie-rapport-ijenv-over-toezicht-door-de-politie-op-particuliere-beveiligingsorganisaties-en-recherchebureaus.

De onderzoeksresultaten staan in risicoanalyse voor de particuliere beveiligingsorganisaties en risicoanalyse inzake de private onderzoeks- en recherchebureaus. Het volledige rapport van het Ministerie van Justitie en Veiligheid is hier te downloaden.