De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) ontving in 2020 maar liefst 25.590 klachten over mogelijke misstanden met persoonsgegevens. Behandeling laat helaas lang op zich wachten. De wachttijd is inmiddels een half jaar en er liggen bijna 10.000 dossiers op de plank.

“Zo’n cijfer is natuurlijk abstract, maar de verhalen daarachter zijn pijnlijk concreet”, zegt AP-voorzitter Aleid Wolfsen. “Achter elke klacht kan een drama schuilen, met per geval vele slachtoffers. Ons onderzoek naar de Belastingdienst bijvoorbeeld begon met een melding van iemand die zei: ‘Ik heb het gevoel dat ik op het verkeerde lijstje sta’. Toen wij daar onderzoek naar deden, bleek dat de Belastingdienst persoonsgegevens op een discriminerende manier verwerkte. Die klacht was het topje van een ijsberg. En vorig jaar klopten dus weer tienduizenden mensen bij ons aan met klachten over organisaties die zich niet aan de wet hielden. Dit blijvend hoge aantal klachten is uiterst zorgwekkend.”

Met 25.590 klachten uit binnen- en buitenland lag in 2020 het aantal op ongeveer hetzelfde niveau als in 2019, toen de AP 27.850 klachten binnenkreeg. In dat jaar had de AP te maken met een explosieve groei van het aantal klachten van 79 procent. In 2018 kreeg de AP nog 15.600 klachten binnen.

Klachten over coronavirus
Een deel van de klachten die de AP in 2020 ontving, had te maken met het coronavirus. Bijvoorbeeld over werkgevers die de temperatuur van werknemers opnamen of coronatesten afnamen bij werknemers, scholen en universiteiten die digitaal surveilleerden bij tentamens en het plan van het kabinet om telecombedrijven te verplichten telecomdata over hun klanten te delen.
Deze klachten leidden bijvoorbeeld tot een onderzoek naar het opnemen van de temperatuur van werknemers door twee bedrijven. Die bedrijven bleken in overtreding te zijn.
Ook bracht de AP een kritisch advies uit over het voornemen van het kabinet om het delen van telecomdata in de strijd tegen corona mogelijk te maken. Inmiddels heeft de Tweede Kamer deze wet controversieel verklaard en mag het demissionaire kabinet de wet niet doorzetten.

Boetes na klachten
De meeste onderzoeken die de AP uitvoert, worden gestart vanwege binnengekomen klachten. Bijvoorbeeld het onderzoek naar de Belastingdienst. En ook de onderzoeken die leidden tot boetes voor het ziekenhuis OLVG, Bureau Krediet Registratie (BKR) en een bedrijf dat onrechtmatig vingerafdrukken van zijn personeel verwerkte voor tijdregistratie.
Hoewel slachtoffers na een privacyovertreding op de AP aangewezen zijn, kan deze instantie hen vaak niet helpen op de manier waarop zij recht hebben. Het duurt gemiddeld 6 maanden voordat de AP kan beginnen met de behandeling van een klacht.
Wolfsen: “Binnen onze mogelijkheden doen wij zo effectief mogelijk onderzoek. Maar wij kunnen onze beschermende taak nu onvoldoende uitvoeren. Door het gebrek aan budget en menskracht kunnen we slachtoffers pas veel te laat en vaak ook niet genoeg helpen. De wachtrij is inmiddels onwaarschijnlijk hoog opgelopen. Er zijn nog 9.800 wachtenden voor u.”

Pijnlijk
“Die achterstand is pijnlijk”, zegt Wolfsen. “Stel je voor dat jij onterecht op een lijstje gezet bent waardoor je geen lening meer kunt krijgen, dat jij online aan de schandpaal genageld bent of dat jouw medische gegevens op straat liggen. Dan kun je niet een half jaar wachten in een rij met 9.800 anderen. Natuurlijk proberen wij de ernstigste klachten ertussenuit te pikken, maar met zó veel klachten en zo weinig mensen om ze af te handelen lukt dat helaas lang niet altijd. Dat gaat ons aan het hart, want we zien hoezeer mensen geraakt worden.”