In het rapport met de ondertitel ‘Continuïteit en Onzekerheid in een Veranderende Wereld’ concludeert Instituut Clingendael dat de veiligheid van Nederland niet rechtstreeks in het geding is, maar dat wel rekening moet worden gehouden met een groeiend aantal indirecte risico’s.

De wereld wordt steeds onzekerder. Staten werken stroever samen dan voorheen. Ze verliezen terrein aan niet-statelijke spelers. Het Westen wordt minder dominant. De bestuurbaarheid van de wereld is ongewis. Dit zijn enkele conclusies uit de Clingendael Strategische Monitor 2012. Voorspellen is moeilijk, zo niet onmogelijk.

Niet een aanval op Nederland zelf, maar op het NAVO-grondgebied kan niet worden uitgesloten, niet een conventionele dreiging hangt ons boven het hoofd, maar de bedreiging met cybermiddelen, de onzekere energievoorziening, en de kwetsbaarheid van logistieke lijnen naar onze samenleving zijn een zorg van de toekomst.

Terrorisme en migratie, volgens sommigen klassiekers als het gaat om ‘verstoringen’ van de Nederlandse samenleving, worden geen veiligheidsbedreiging genoemd. De ultieme veiligheidgarantie van de VS is wellicht ook niet zeker meer, nu de aandacht van Amerika naar China en de Pacific verschuift. Hoe doet Nederland aan risicodekking? De Clingendael Strategische Monitor 2012 signaleert een paar sluipende ontwikkelingen die niet geruststellend zijn. In een wereld die zich beweegt naar een multipolair model mag de onveiligheid dan wel niet per se groter worden, de onzekerheid en de risico’s doen dat wel. Vaste bondgenootschappen als de NAVO of de EU-samenwerking vervullen in zo’n wereld een minder vanzelfsprekende rol, al zou een Europese pool in de wereld wel een logische speler zijn om veiligheidsrisico’s in de fragiele achtertuin te bestrijden (Midden-Oosten en Noord-Afrika), hetzij invloed te hebben als onderhandelaar in wereldwijde dossiers (energiezekerheid, klimaatproblematiek, financiële megakwesties en vredesoperaties).

In een veld met opkomende BRIC-landen en tanende aandacht van de VS voor de wereld als geheel en Europa in het bijzonder volgt de politiek deze logica niet automatisch. Daar komt dan nog bij dat ook in Nederland zelf de blik op het buitenland korter wordt, en de bereidheid om de krijgsmacht in te zetten voor interventies wankel is. ‘De Nederlandse overheid bevindt zich in een spagaat tussen de noodzaak om verder internationaal te integreren en het afnemende draagvlak hiervoor onder de bevolking’, zegt de Monitor.

Begin 2013 verschijnt een nieuw rapport van de Clingendael Strategische Monitor. In de tussentijd worden de drijvende krachten en actoren voortdurend gemonitord en zullen aanvullende analyses verschijnen en discussiebijeenkomsten over verschillende thema’s worden georganiseerd.

Rapport Clingendael: www.clingendael.nl