Volgens staatssecretaris Alexandra van Huffelen van Koninkrijksrelaties en Digitalisering zijn er meerdere gemeenten, waar ambtenaren ‘op bestelling’ vervalste paspoorten leveren. Bijvoorbeeld aan criminelen die veel geld overhebben voor een valse identiteit. Van Huffelen wil het probleem aanpakken.

In strafrechtelijke onderzoeken is volgens de staatssecretaris inmiddels vastgesteld dat het criminelen lukt bij diverse gemeenten valselijk opgemaakte, authentieke Nederlandse paspoorten te verkrijgen. Corrupte ambtenaren leveren in ruil voor geld paspoorten op bestelling en dat kan door hun kennis van en toegang tot het aanvraag-en uitgifteproces van identiteitsdocumenten dat bij gemeenten wordt gebruikt. Het gaat bijvoorbeeld om het invoeren van valse identiteitsgegevens en het gebruiken van pasfoto’s van andere mensen die een gelijkenis hebben met degene die het paspoort gebruikt. Met een op deze manier verkregen paspoort kan een crimineel bijvoorbeeld de grens over en buiten het bereik van politie en justitie doorgaan met criminele activiteiten.

Honderdduizenden gevallen
Het gaat niet om incidentele gevallen. De Rijksdienst voor Identiteitsgegevens (RvIG) onderzocht steekproefsgewijs een kwart van alle aanvragen in de periode 2010-2019 en stelde vast dat 2,4 miljoen keer is afgeweken van de procedures die fraude moeten tegengaan. Zo werd bijvoorbeeld de behandeling en inklaring door dezelfde ambtenaar gedaan, terwijl dat niet mag. 181.500 werd een pasfoto handmatig goedgekeurd, terwijl anti-fraude programmatuur de foto had afgekeurd. Verder werden verschillende paspoorten uitgereikt buiten de publieke openingstijden van het gemeentehuis. Van Huffelen laat een apart onderzoek doen naar deze afwijkingen. Dat is overigens al eerder gebeurd en toen zijn ook maatregelen getroffen. Zonder het gewenste resultaat, zo blijkt nu. De staatssecretaris stelt vast dat er structurele problemen zijn in het stelsel van de verstrekking van paspoorten en wil die oplossen.

Acties
In een brief aan de Tweede Kamer schrijft Van Huffelen over de verschillende acties die zij in gang heeft gezet of nog zal zetten om fouten en fraude tegen te gaan en de integriteit van Nederlandse paspoorten en identiteitskaarten te waarborgen. Het gaat om al ingezette acties (3), nog te starten acties op korte termijn (4), acties op middellange termijn (5) en aanvullende acties (6).
Grotendeels komen deze acties neer op voorlichting aan gemeenten en medewerkers, zodat de maatregelen tegen fraude bekender worden. Daarnaast worden technische verbeteringen doorgevoerd. Burgers hoeven in de nabije toekomst geen pasfoto’s meer te laten maken, omdat op het gemeentehuis een gezichtsscan zal worden gemaakt. Ook dat verkleint de kans op fraude.