De Kamer sprak maandagavond met minister Dekker van Rechtsbescherming over het wetsvoorstel waarmee hij de positie van het slachtoffer in het strafrecht wil versterken. De Kamer en de minister willen betere bescherming van slachtoffers en hun privacy en minder rechten voor de verdachten.

Met een aantal nieuwe maatregelen verstevigt Dekker de positie van het slachtoffer in het strafrecht. Zo krijgen verdachten van een ernstig zeden- of geweldsmisdrijf een verschijningsplicht, zodat zij aanwezig zijn als het slachtoffer zijn spreekrecht uitoefent. Ook krijgen slachtoffers bij een zitting over de verlenging van een tbs-maatregel spreekrecht over de te stellen voorwaarden.
Voor slachtoffers kan het belangrijk zijn dat de verdachte op de zitting aanwezig is, meent minister Dekker, maar ook voor de rechter biedt de verschijningsplicht voordelen.

Ongewenste confrontaties
Van den Berge (GroenLinks) en Groothuizen (D66) merkten op dat de verschijningsplicht niet altijd in het belang van het slachtoffer is, bijvoorbeeld als de verdachte aanstootgevend gedrag vertoont. Dit gebeurde bijvoorbeeld tijdens het proces tegen de tramschutter. Daarnaast zou die plicht volgens de Kamerleden tornen aan de rechten van de verdachte. Die wordt tenslotte geconfronteerd met het slachtoffer, terwijl de rechter nog niet heeft beslist of hij of zij onomstotelijk de dader is.
Ongewenste confrontaties moeten we voorkomen, zei Dekker. Daarom kan de rechter afwijken van de verschijningsplicht of kan bijvoorbeeld gekozen worden voor praktische oplossingen als een videoverbinding. Van een inperking van de rechten van een verdachte is volgens de minister geen sprake.

Privacy slachtoffers
Kies voor een tweefasenproces, raadde Helder (PVV) aan: eerst een zitting met de verdachte en dan een tweede fase waarin het slachtoffer aan bod komt. En laat de rechter voortaan in het vonnis vermelden hoe bij het bepalen van de strafmaat met de inbreng van het slachtoffer rekening wordt gehouden.
Zorg dat de contactgegevens van slachtoffers niet in de processtukken worden opgenomen, benadrukten Van Wijngaarden (VVD) en Van Toorenburg (CDA). Zij willen voorkomen dat zulke gegevens bijvoorbeeld bij de verdachte terechtkomen.
Groothuizen (D66) wil ook dat die privacy zo goed mogelijk beschermd wordt, maar hij wijst erop dat dit voorstel ingewikkeld is in de uitvoering. En waar moet het geld hiervoor vandaan komen, vraagt Van den Berge (GroenLinks).
De minister is het eens met de strekking van het voorstel van VVD en CDA, maar wijst er net als Groothuizen (D66) op dat het weglaten van informatie negatieve gevolgen kan hebben voor het strafproces. Hij wil eerst de gevolgen van het voorstel in kaart brengen.

Contact- of locatieverbod bij tbs
Op een tbs-verlengingszitting kunnen slachtoffers pleiten voor het opleggen van een contact- of locatieverbod. Van Nispen (SP) wil rechters die zo’n pleidooi niet opvolgen, verplichten dat te motiveren. Dekker heeft daar begrip voor, maar ontraadde het voorstel, want slachtoffers zijn formeel geen partij in het strafproces.
Het Openbaar Ministerie kan vragen om een zaak niet-ontvankelijk te verklaren. Dat betekent dat er geen rechtszaak van komt. Zorg dat het OM dat altijd motiveert, bepleitte Van Nispen (SP). Dat geeft de rechter, de slachtoffers en de samenleving inzicht in wat er is gebeurd. Voor zulke uitzonderingsgevallen moeten we geen wettelijke bepaling opnemen, meent Dekker.
Van den Berge (GroenLinks) en Van Nispen (SP) willen een onafhankelijk onderzoek naar de aard en omvang van georganiseerd sadistisch misbruik van kinderen, verwijzend naar een dergelijk onderzoek in Duitsland. Zo’n uitgebreid onderzoek vindt de minister prematuur, maar hij is wel bereid om in gesprek te gaan met instanties, ervaringsdeskundigen en behandelaren.

De Kamer stemt 13 oktober over het wetsvoorstel en de ingediende moties.