Wereldwijd aanschouwen we momenteel een bizarre film, waarbij het volk zich steeds meer afzet tegen de gevestigde orde. Libanon, Chili, Hong Kong, Barcelona en Llonden zijn sprekende voorbeelden. Ook in Nederland zien we het cement van onze parlementaire democratie (de middenklasse) in snel tempo afbrokkelen en dat veroorzaakt veel onrust en spanning binnen de samenleving.

Studenten voeren actie voor het klimaat, boeren worden bedreigd in hun voortbestaan, bouwend Nederland ligt aan de ketting, er is grote onvrede bij politie-, onderwijs- en zorgpersoneel en een ouderenpopulatie die financieel steeds meer wordt uitgeknepen.
Er zijn ook andere kwesties die tot verontwaardiging en frustratie onder een groot deel van de bevolking leiden. Wat te denken van ons zorgvuldig opgebouwde culturele erfgoed dat wordt verkwanseld. We verketteren onze zeehelden liever dan dat wij ze eren. Straatnamen worden aangepast en het begrip ‘Gouden Eeuw’ moet in de ban. Het populaire sinterklaasfeest is een slavernijdiscussie geworden met een kabinet dat de roetveegpiet en genderneutraalspeelgoed propageert. De randstedelijke arrogantie waarmee de diversiteit aan de samenleving wordt opgedrongen doet eveneens de wenkbrauwen fronsen. Nog even en de kleur van de schaakstukken zal veranderen, omdat het niet meer past in deze tijd dat ‘wit de eerste zet uitvoert’.

Verloren strijd
Verantwoordelijke instanties weten nauwelijks raad met de toenemende vluchtelingenstromen en de strijd om de georganiseerde misdaad lijkt verloren. De krijgsmacht is tot op het bot uitgekleed en de nationale politie is het spoor bijster. Ook de rechtspraak kraakt in haar voegen en wordt door steeds meer burgers gewantrouwd vanwege de disbalans in aandacht voor de dader ten opzichte van het slachtoffer. De marktwerking in de zorg heeft tot perverse prikkels geleid, waardoor ziektekostenpremies blijven stijgen. Blunders bij de Belastingdienst, het UWV en het CBR zijn aan de orde van de dag en de toenemende geldafdracht aan de EU en de door de ECB gedicteerde lage rentestanden en onnavolgbare rekenregels veroorzaken veel ellende in onze portemonnee.

Neerwaartse spiraal
Deze en meer sluimerende ontwikkelingen brengen ons maatschappelijk welbevinden in een neerwaartse spiraal. Bij de burgers leidt dat tot irritatie en frustratie. Een ontwikkeling die politici en bestuurders liever negeren, omdat ze meer met hun eigen ‘merk’ bezig zijn dan met de publieke taak. Kernwaarden als integriteit, betrouwbaarheid en moreel besef worden met het grootste gemak geschonden. Allemaal signalen die in samenhang gemakkelijk kunnen leiden tot een crisissituatie die niet meer beheersbaar is. Er is nog maar weinig voor nodig om de vlam in de pan te doen slaan.

Geen antwoorden
Het is opvallend dat politici en bestuurders geen antwoorden meer hebben op deze vraagstukken. Men spreekt de taal van het volk niet meer en blijft gevangen binnen de tentakels van de eigen institutionele werkelijkheid. Een werkelijkheid die het organisatie- en/of partijpolitieke belang nastreeft, zich in een bureaucratisch en juridische wurggreep bevindt en niet aansluit op de belevingswereld van de burger (menswerkelijkheid). Een kloof tussen de haagse elite en het volk die steeds groter wordt, getuige ook de vele brandbrieven van het lokale bestuur aan de Rijksoverheid.

Orde op zaken
Nederland mag niet afglijden naar een falende staat. Maar dan moet er wel uit een ander vaatje worden getapt. We zijn er toch trots op een welvarend land te zijn? Probeer dan als kabinet in internationaal verband niet steeds het beste jongetje van de klas te zijn en ruimhartig de geldbuidel te trekken, maar stel eerst in eigen land orde op zaken. Kies voor een (crisis)aanpak met aansprekend leiderschap, moreel besef, een luisterend oor en verbindende taal, waarbij de belangen van de gedupeerden (de burger) centraal staan. Wellicht zal dan de rust terugkeren binnen de samenleving en kan het malieveld weer worden gebruikt voor publieksvriendelijke evenementen.

Gert-jan ludden; advies in crisisbeheersing