De dreiging tegen Nederland is nog altijd substantieel. De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid meldt dat de zorgelijke ontwikkelingen rond jihadisme zich doorzetten. Het actieprogramma wordt daarom geïntensiveerd.

De uitvoering van het actieprogramma is in volle gang. Zo zijn tot nu toe in totaal 52 paspoortmaatregelen getroffen. Ook zijn er 33 aan jihadisme gerelateerde kindzaken gemeld. Daarbij ging het om 25 kinderen die mogelijk in gezinsverband zouden vertrekken en om acht individuele minderjarige potentiële vertrekkers. Ook zijn sinds de presentatie van het actieprogramma van vijf personen de financiële tegoeden bevroren en zijn van ruim 50 personen sociale uitkeringen en toelagen stopgezet. Daarnaast word er intensief overleg gevoerd met maatschappelijke organisaties en sleutelfiguren, om hen te ondersteunen bij het bieden van tegengeluiden om de weerbaarheid in eigen kring te versterken. Dat staat in de voortgangsrapportage van het actieprogramma Integrale Aanpak Jihadisme dat vandaag tezamen met het Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland (DTN) aan de Tweede Kamer is gestuurd.

Er zijn daarnaast investeringen gedaan om kennis, kunde en samenwerkingsverbanden te versterken, zowel nationaal als internationaal. De Nationale Politie en de Koninklijke Marechaussee hebben voor de aanpak van jihadisme bijvoorbeeld landelijke staven ingericht om bij dreigingen en incidenten snel en efficiënt te opereren. Binnen het OM is er meer capaciteit is vrijgemaakt voor dit onderwerp en worden zeven extra officieren van justitie aangesteld vanwege de jihaddossiers. In totaal lopen er op dit moment ruim dertig “jihad-gerelateerde” strafrechtelijke onderzoeken naar circa zestig personen.

De recente ontwikkelingen maken duidelijk welke dreiging er uitgaat van de binnenlandse jihadistische bewegingen in het Westen, en daarmee ook in Nederland. Deze ontwikkelingen bevestigen de noodzaak om als Nederlandse overheid alles in het werk te stellen om aanslagen te voorkomen en te verhinderen dat onze open samenleving en democratie worden ondermijnd. Aanslagen op militairen en politieagenten in Canada en de VS, de verijdelde complotten in diverse westerse landen en de trends van radicalisering en uitreis naar Syrië en Irak, onderstrepen de gevaren. De terroristische dreiging in Nederland is en blijft daarom substantieel. Dit betekent dat de kans op een terroristische aanslag in Nederland reëel is.

De gestage toename van uitreizigers die tijdens de vorige DTN-periode werd vastgesteld, heeft zich voortgezet zodat inmiddels in de afgelopen twee jaar rond de 160 personen zijn uitgereisd (cijfers per 1 november). Hiervan zijn er voor zover bekend achttien omgekomen, recent bij luchtaanvallen door de internationale coalitie, door onderling geweld tussen jihadisten en anderszins. Een dertigtal uitreizigers is inmiddels weer teruggekeerd. Rond de honderd Nederlanders zijn nog in het strijdgebied aanwezig, onder wie zo’n dertig vrouwen.

Een gerichte aanpak van de jihadistische beweging kan niet losstaan van een bredere aanpak ter voorkomen van radicalisering. Bij deze aanpak is een sleutelrol weggelegd voor gemeenten. Die rol wordt verder versterkt. Zo zal het expertcentrum maatschappelijke spanningen en radicalisering praktische ondersteuning gaan bieden aan gemeenten en professionals bij hun aanpak van radicalisering en het vroegtijdig signaleren van zorgwekkende ontwikkelingen en maatschappelijke spanningen. Ook worden gemeenten die met radicaliseringsproblematiek worstelen door het Rijk financieel ondersteund om hun lokale preventieve aanpak verder uit te bouwen, bijvoorbeeld met het versterken en trainen van netwerken van sleutelfiguren.

Ook scholen die kampen met vragen en signalen worden gesteund. De bestaande pool van trainers ten behoeve van de ondersteuning van onderwijsinstellingen is uitgebreid. Deze trainers geven trainingen over radicalisering en jihadisme aan (onderwijzend) personeel. Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) heeft de bestaande producten over radicalisering voor de onderwijsinstellingen laten vernieuwen en stelt deze beschikbaar.

Het ontvangen, verwerken en doorgeven van meldingen met betrekking tot extremisme is belegd bij de stichting NL Confidential middels de inzet van haar meldpunt Meld Misdaad Anoniem. Daarmee is de maatregel om een Nationaal Meldpunt Extremisme in te richten de facto gerealiseerd.

Binnenkort zal de bestaande handreiking voor gemeenten worden geactualiseerd, met daarin informatie over de rol van gemeenten bij het signaleren en tegengaan van radicalisering. Ook vinden gemeenten daarin informatie over wat te doen bij een dreiging of aanslag. De handreiking zal te vinden zijn op www.nctv.nl.

Op verzoek van de Tweede Kamer is aan het DTN een aparte fenomeenanalyse toegevoegd van het mondiaal jihadisme en een reflectie op radicalisering. Voortbouwend op een eerdere openbare publicatie van de AIVD over dit thema hebben analisten van de NCTV het gedachtepatroon van jihadisten verder ontleed. Uit de analyse blijkt dat het jihadisme kan worden gezien als een gewelddadige sekte. Ook laat de praktijk zien dat gevoelens van achterstand of uitsluiting niet de oorzaak zijn van radicalisering, dat binnen alle sociale rangen en standen kan plaatsvinden. Jihadistische propaganda en rekrutering spelen hier echter wel op in en wakkeren ze aan.