Minister Ferd Grapperhaus van Justitie en Veiligheid wil toegang tot versleutelde chatberichten op diensten als WhatsApp en Telegram als daarin kinderporno wordt gedeeld. Sociale mediabedrijven moeten ervoor zorgen dat de berichten ontsleuteld kunnen worden en dat doen als een rechter-commissaris daarom vraagt.

Grapperhaus wil met de grote internetpartijen om de tafel om het zo te regelen dat justitie toegang tot berichten krijgt als er sprake is van verdacht verkeer met betrekking tot kindermisbruik. Op het moment kunnen WhatsApp en Telegram de berichten naar eigen zeggen zelf ook niet ontsleutelen. Zij zijn bang dat de privacy van gebruikers gevaar loopt, als berichten wel ontsleuteld kunnen worden. Facebook wil om die reden ook Facebook Messenger en Instagram Messenger van end-to-end encryptie gaan voorzien. Dit ondanks dat de grote techbedrijven vorig jaar wereldwijd 45 miljoen foto’s en video’s met kinderporno op hun platforms aantroffen.

Voor- en tegenstanders
De beveiliging van het berichtenverkeer kent voor- en tegenstanders. De Amerikaanse minister van Justitie William Barr wil net als Grapperhaus toegang tot berichten, als er verdenkingen zijn van criminele activiteiten. Tijdens een toespraak vroeg hij wie een samenleving wil, waar iedereen onzichtbaar is voor Justitie. Grapperhaus wil voorlopig alleen kunnen ingrijpen als er verdenkingen bestaan van kindermisbruik en kinderporno.
In 2016 vond het kabinet het trouwens nog niet wenselijk om beperkende maatregelen te nemen ten aanzien van de ontwikkeling, de beschikbaarheid en het gebruik van encryptie binnen Nederland.
Kamerlid Kees Verhoeven van D66 behoort tot de voorstanders. Hij vindt dat de overheid geen middelen moet inzetten waarbij alle burgers bij voorbaat verdacht worden gemaakt. Als je E2E-encryptie doorbreekt, doe je dat volgens hem niet alleen met berichten van criminelen maar met berichten van alle Nederlanders. Verhoeven vindt dat overheden en tech-giganten niet de kans geboden moet worden om in privé-communicatie te kijken. Deskundigen zijn vooral bang dat een encryptiesleutel vroeg of laat in verkeerde handen valt. Zo’n sleutel is volgens Rolf van Wegberg van TNO enorm veel waard voor criminelen en buitenlandse mogendheden.

Criminele handel
Aan de andere kant staat vast dat versleutelde berichtendiensten voor zware criminaliteit worden gebruikt. Nieuwsuur ontdekte recent op Telegram een levendige handel in onder andere vuurwapens, drugs, databases met emailadressen, neonazi-propaganda en wraakporno. Ook terroristen zouden van dergelijke berichtendiensten gebruik maken. Verder worden via Telegram diensten aangeboden om cybercrime te plegen. Deskundigen zeggen echter dat dergelijke criminaliteit ook wel is op te rollen zonder berichten van burgers toegankelijk te maken voor de overheid. Wat Nieuwsuur kan, kan de overheid ook. De tech-giganten zijn op hun beurt bang dat veel gebruikers zullen afhaken, als zij niet langer verzekerd zijn van volledige privacy. Bij Messenger is dat nu nog niet het geval. Justitie heeft sinds 2013 zo’n 400 keer contact gehad met Facebook voor toegang tot berichten. 80 procent van die verzoeken werd ingewilligd. Na invoering van E2E is dat niet langer mogelijk.